De geschiedenis van het FON
De wortels
Het FON werd in 1987 opgericht door wijlen Juul Slembrouck (°1923 - †2023) en Robert Gallis, beiden uit Antwerpen. Oorspronkelijk stond het acroniem voor 'Floristisch Onderzoek Natuurgidsen', aangezien de vereniging ontstond in de schoot van de VMPA (Vereniging van Milieugidsen Provincie Antwerpen). Later wijzigde dit in 'Floristisch Onderzoek voor Natuurbehoud'.
Het oorspronkelijke doel van deze feitelijke vereniging was het in kaart brengen van onze wilde flora voor de toen nog uit te brengen Atlas van de Flora van Vlaanderen en het Brussels Gewest. Dit gebeurde door het organiseren van wekelijkse excursies en het maken van streeplijsten per IFBL-kilometerhok. Het werkingsgebied situeerde zich de eerste twee jaren vooral in de ruime regio rond Antwerpen, het Waasland en Klein-Brabant, maar werd daarna snel uitgebreid tot heel Vlaanderen en zelfs Wallonië. Van bij de start was een belangrijk nevendoel van de oprichters om ernstig geïnteresseerde leken samen te brengen en hen (bij) te scholen tot volwaardige floristen, waarbij het leren gebruiken van de 'Flora van België, het Groothertogdom Luxemburg, Noord-Frankrijk en aangrenzende gebieden' (De Langhe et al., 1983) centraal stond.
De jaren '90 markeerden een nieuwe fase voor het FON, met de komst van nieuwe leden en de oprichting van de werkgroep 'FON Mossen en Lichenen'. Ook voerde FON kortlopende biotoopstudies en flora-evaluaties uit op verzoek van natuurbeheerders. De eerste plantenweekends vonden plaats in de Viroinstreek (Zuid-België) en de Boulonnais (Noord-Frankrijk).
FON in de 21e eeuw: digitale omslag en tweede spin-off
Afbeelding
Na de millenniumwissel legde Juul Slembrouck zich eerder toe op de mossen, terwijl Erik Molenaar de fakkel van hem overnam voor het luik florakartering. Onder zijn vleugels nam het FON een hoge vlucht en kwam er voor het eerst een website, met daarin hoogwaardige tochtverslagen, verrijkt met foto's, en soortenlijsten van de gemaakte excursies. Van zijn hand is ook de oprichting van het FONAS (FON Antwerpen-Stad) in 2012, een tweede spin-off van de werkgroep die zich vooral op de flora van de metropool richt.
De lancering van www.waarnemingen.be zorgde voor een technologische omslag. Vanaf dat moment werden de soortenlijsten digitaal ingevoerd via de website, en niet veel later rechtstreeks via de gebruiksvriendelijke apps ObsMapp of iObs. Foto's van kritische soorten werden in het begin nog achteraf bijgevoegd.
Na het verlies: de veerkracht
Met het onverwacht overlijden van duivel-doet-al Erik Molenaar (°1955 - †2019), was de werkgroep meteen onthoofd. Er werd een triumviraat opgericht met de drie oudste nog actieve FON-leden, die een flinke kluif hadden aan het verzekeren van de continuïteit, zeker ook met de coronapandemie die op de loer lag. Zij sloegen er hoe dan ook in om een deel van het geschreven FON-archief te klasseren en een nieuwe excursiekalender op te stellen, die eerstdaags na de pandemie werd ingewandeld door de overblijvers. De verjonging van de werkgroep maakte duidelijk dat er nog altijd behoefte is aan de aloude kernwaarden van het FON: ernstige floristiek met een bijwijlen studentikoze inslag.
De aantrede van Geert Ranson als voorzitter (2022) en Elly Vaes als communicatieverantwoordelijke (2023), deed spontaan een frisse wind waaien. Met een nieuw logo, een inzet op sociale mediakanalen en een nieuwe website onder de vleugels van Natuurpunt, bereiken we langzaam maar zeker een breder publiek. Intussen beschikt het FON, naast een 15-tal vaste gidsen, over minstens 35 kernbotanisten en meer dan 100 volgers van de FON-nieuwsbrief en Facebookpagina. Een betrachting van Geert is om nog enkele jonge botanisten aan te trekken vanuit de lokale plantenwerkgroepen om de toekomst van het FON veilig te stellen. Wie de passie voor wilde planten heeft, kan bij het FON op korte tijd heel veel bijleren en ook zijn of haar eigen plantenkennis delen. Interesse? Neem dan zeker contact met ons op!
tekst: Nico Wysmantel
redactie: Elly Vaes