Watermonsters: Natuurpunt test waterkwaliteit op 1000 plaatsen in natuurgebieden

'De kwaliteit van de samenleving weerspiegelt zich in de wijze waarop ze omgaat met water,’ aldus Mahatma Gandhi. Hoewel de waterkwaliteit in Vlaanderen de laatste 40 jaar gevoelig is verbeterd, is ze nog lang niet gezond. De vervuiling vanuit de landbouw - denk aan pesticiden en mestvervuiling - is nog veel te groot. Inspanningen vanuit de industrie om minder vervuilende stoffen te lozen gaan de goede kant op, maar nog te veel met de handrem op. Ten slotte is er nog de gestage, maar trage uitbouw van het rioleringsnetwerk. Nog te veel overstorten - maar liefst 9000 - bedreigen onze natuur.

In 'Watermonsters', de baanbrekende burgerwetenschapscampagne, willen Natuurpunt, Waterland, Bond Beter Leefmilieu, De Standaard en de Katholieke Universiteit Leuven meer dan 5000 burgers verenigen om de waterkwaliteit in Vlaanderen te onderzoeken. De metingen zijn in de eerste plaats gericht op E. coli, een darmbacterie die in ons water terechtkomt als er ongezuiverd rioolwater overloopt in grachten, beken, rivieren en kanalen. Maar hopelijk vertellen de metingen ook iets over andere stoffen die vanuit onze riolen ons water instromen. Denk aan medicijnresten, nutriënten, detergenten en zepen, die eveneens een ernstige bedreiging vormen voor zowel het milieu als de volksgezondheid. Dankzij een eenvoudige test kunnen burgers de aanwezigheid van deze E. coli-bacterie meten in waterlopen en zo bijdragen aan een beter inzicht in onze waterkwaliteit.

Bijdrage van Natuurpunt aan Watermonsters

Natuur lijdt onder slechte waterkwaliteit. Waterkwaliteit is daarnaast een erg belangrijke indicator voor de toestand van de natuur. Daarom zal Natuurpunt via 1000 verschillende Watermonster-testjes in de door haar beheerde gebieden onderzoeken hoe de toestand is van het oppervlaktewater. Voldoende en schoon water zijn immers van levensbelang voor de natuur en daarmee ook voor de mens. Daarnaast kan zo'n burgeronderzoek volgens ons een belangrijke signaalfunctie vervullen. Het geeft een goed eerste beeld van de toestand van het water en levert bruikbare data op voor politiek én waterbeheerders om verontreiniging verder te onderzoeken en aan te pakken. 

Grootste burgeronderzoek naar water

Uiteraard zal Watermonsters zich niet alleen focussen op de waterkwaliteit in natuurgebieden. Iedereen kan zich tot 30 maart 2025 inschrijven als burgeronderzoeker via standaard.be/watermonsters. Het beekje dat achter de school loopt, de rivier waarin je met je ijsbeerclub duikt, het kanaal door je stad waarop je kajakt - van het Vlaamse platteland tot het Brusselse centrum: zolang het water stroomt, maakt het kans om te worden opgenomen als meetpunt. Uit de inschrijvingen selecteren we 5.000 burgeronderzoekers die tussen 25 april en 4 mei 2025 een staal zullen afnemen en met de ontvangen meetkit een eenvoudige test op het waterstaal uitvoeren. De resultaten worden geanalyseerd door KU Leuven en begin juni verzameld en weergegeven in een interactieve kaart die samen met de onderzoeksresultaten in een uitgebreid dossier in De Standaard zal verschijnen.

Ik schrijf me in voor Watermonsters

Tekst: Robin Verachtert (Beleidsmedewerker Water Natuurpunt)