Roofvliegen

In april van dit jaar deed ik een rondgang met Diederik Volkaert van Kiemkracht in ons natuurgebied. Je hebt soms extra handen nodig als het op natuurbeheer aankomt, nietwaar? Eenmaal aangekomen in onze kleine boomgaard, stootten we op een oude appelboom die door een voorjaarsstorm uit elkaar scheurde. Verontschuldigend zei ik dat ik de twee gescheurde takken nog moest opruimen. “Dat zou ik niet doen!”, was Diederiks reactie. “Vanaf zulke plekken wachten roofvliegen in een hinderlaag op voorbijvliegende prooien!”

Ik was verrast, want die groep insecten kende ik nog niet. Ik besloot op dat moment om de beschadigde boom voorlopig te laten liggen zoals hij lag. Ik kocht me wat tijd om me wat te verdiepen in die ‘roofvliegen’.

Een Gevaarlijke Jager

Het blijken inderdaad fascinerende jagers te zijn, vaak onopvallend door hun bruin- of grijsachtige uiterlijk, maar allesbehalve saai. Het zijn tamelijk robuust gebouwde vliegen met een stekelige beharing en vaak een langwerpig lichaam. Hun vale kleuren camoufleert hen goed in hun leefomgeving: vaak zonnige graslanden, open bossen en langs bosranden.

Een typisch uiterlijk kenmerk zijn de grote samengestelde ogen die wat uitsteken, zodat er een karakteristieke depressie tussen de ogen gevormd wordt.

Roofvliegen jagen op geduchte soorten, waaronder stekende wespen, krachtige sprinkhanen, libellen en zelfs andere roofvliegen, in feite praktisch alles van geschikte grootte. Het zijn dus snelle vliegers met krachtige vleugels, wat essentieel is voor hun succesvolle jachtstrategie.

Zodra de vliegen een doelwit in het vizier hebben, vliegen ze bliksemsnel op hun prooi af en grijpen deze met hun krachtige poten. Wanneer de vliegen in de lucht met een prooi worstelen, zullen ze hem doorprikken met een korte, sterke steeksnuit. Alsof dat nog niet ernstig genoeg is, zal de roofvlieg het slachtoffer injecteren met speeksel dat gifstoffen en verteringssappen bevat die het zenuwstelsel aantasten en eiwitten afbreken. Het slachtoffer zal zeer snel verlamd zijn en interne weefsels zullen beginnen te verteren; de vlieg zuigt vervolgens deze voedzame soep door de steeksnuit naar binnen.

Fascinerende Levenscyclus

Net als veel andere insecten, ondergaan roofvliegen een volledige gedaanteverwisseling. De vrouwtjes leggen hun eitjes in de grond of in rottend hout. De larven die uit de eitjes komen, zijn net zo vraatzuchtig als de volwassen exemplaren. Ze leven in de bodem en voeden zich met andere insectenlarven of kleine bodemdieren. Na enkele larvenstadia verpoppen ze zich in de grond, waarna ze uitkomen als volwassen roofvliegen, klaar om hun jachtcarrière in de lucht te beginnen.

Ecologische Rol

De combinatie van hoge soortenrijkdom (7000 soorten wereldwijd) en hoge roofactiviteit, leidt ertoe dat deze familie Asilidae een belangrijke rol speelt in de ecologische stabiliteit van het insectenleven. Als predatoren onder de vliegen zorgen ze ervoor dat de populaties van andere insecten in toom worden gehouden.

Roofvliegen Spotten

Wil je roofvliegen in actie zien? Zoek dan naar die zonnige, open plekken met veel insectenactiviteit. Hun krachtige vliegmanoeuvres en roofgedrag zijn indrukwekkend om te observeren, vooral wanneer ze een prooi vangen tijdens de vlucht.

Maar aangezien het ook geduldige jagers zijn, die meestal stil op een plant of steen wachten tot een nietsvermoedend insect voorbijvliegt, is de kans groot dat je wat zult mogen speuren. Dat moet onze voorzitter Jens ook gedaan hebben, toen hij een roofvlieg op diezelfde appelaar fotografeerde, niet wetende van mijn bewuste keuze om net deze takken te laten liggen voor roofvliegen (zie foto)!

Conclusie

Roofvliegen zijn ware luchtjagers die niet alleen fascineren met hun jachttechnieken, maar ook een essentiële rol spelen in het in balans houden van insectenpopulaties. Door hun rol als toppredator dragen ze bij aan een gezonder ecosysteem en helpen ze natuurlijke plagen onder controle te houden. Deze vliegen, die op het eerste gezicht misschien onopvallend lijken, zijn in werkelijkheid enkele van de meest indrukwekkende en effectieve jagers in de wereld van de insecten.

Tot slot bedenk ik me dat dit artikel misschien niet zozeer een verhaal over de enorme verscheidenheid en miljoenen jarenlange evolutie van insecten brengt, maar eerder een besef wil benadrukken hoe weinig we soms toch weten, ondanks enige natuurkennis. Of nog beter, dat hoe meer we te weten komen, die nieuwe kennis ons ook meteen kan aanzetten tot ander gedrag én natuurbeheer. “Wat je weet bepaalt wat je ziet en niet omgekeerd” * is een uitspraak die leerkrachten vaak al kennen, maar nu dus ook deze natuurbeheerder!