Pissebedden gezocht!

Elk dialect heeft er zijn eigen koosnaampje voor: keldermotten, varkskes, kelderzeugen of steenvarkens. Pissebedden zijn alomtegenwoordig, vervullen een belangrijke rol in onze ecosystemen en komen in elke Belgische tuin voor. Toch weten we er verdomd weinig van. Er is dus dringend nood aan nieuwe kennis over deze kreeftjes en daar wil de werkgroep Spinicornis de komende jaren aan werken.

Pissebedden zijn de enige kreeftachtigen die zowat elk landhabitat hebben weten te koloniseren. Veel van hun kenmerken verraden echter nog hun afkomst, zoals hun groot aantal poten, hard exoskelet, maar vooral hun nauwe relatie met water. Ze zijn hoofdzakelijk ‘s nachts actief, gaan op zoek naar vochtige plekken, leven diep in de grond, drukken zichzelf tegen allerlei substraat of kruipen in grote groepen bij elkaar om zo weinig mogelijk vocht te verliezen. Als voedsel eten ze hoofdzakelijk dood plantenmateriaal. Samen met regenwormen en miljoenpoten zijn zij bij uitstek dé afbrekers van groter bladafval en rottend hout. Ze vervullen dus een grote rol in ons ecosysteem omdat ze ervoor zorgen dat plantenmateriaal in kleinere stukken gebroken wordt, waarna het verder verteerd kan worden door kleinere bodemdieren als springstaarten en er zo voor zorgen dat de voedingsstoffen weer beschikbaar komen voor de planten. In bossen kunnen hun aantallen al snel oplopen tot vele honderden per vierkante meter. Daarbij komt nog dat pissebedden heel voorspelbaar reageren op omgevingsvariabelen zoals licht, temperatuur en vochtigheid wat ze potentieel goede indicatoren maken voor de kwaliteit van (natuur)gebieden.

Onderbemonsterd

Ondanks de belangrijke rol die ze vervullen zijn er maar weinig mensen die de moeite doen om af en toe wat grondiger naar deze beestjes te kijken. De vijf algemeenste soorten worden wel af en toe gemeld, maar daarnaast zijn er nog een dertigtal soorten waar amper waarnemingen van zijn. Nochtans zijn de meeste soorten relatief makkelijk op naam te brengen en heb je niet meer nodig dan een loepje met een vergroting van 10- of 20-maal. Je zult merken dat je al snel sympathie krijgt voor pissebedden eens je er enkele van wat naderbij bekeken hebt. Er valt ook nog wat pionierswerk te verrichten en waarschijnlijk is onze fauna een stuk rijker dan de 35 soorten die nu bekend zijn uit België. Zo getuigt de vondst van de Rotspissebed (Porcellio monticola) op kalkhellingen in het zuiden van ons land. Een grote soort die waarschijnlijk al heel lang bij ons aanwezig is maar steeds onopgemerkt bleef. Na de eerste vondst in de Viroin, bleek hij ook op ouder fotomateriaal van de Famenne te staan, en werd hij ook gevonden na een intensieve zoektocht in de Gaume. Waarschijnlijk is dit dus een vrij algemene soort van kalkbodems in het zuiden van België.

Afbeelding

Eerste exemplaar van de Rotspissebed (Porcellio monticola) in België. (foto Sam Van de Poel)

Naar een nieuwe verspreidingsatlas

Over hun verspreiding is maar weinig bekend. De meest recente verspreidingsatlas dateert van het jaar 2000 en was al bijna verouderd bij publicatie. Hoog tijd dus om actief meer gegevens te verzamelen. Met die reden werd afgelopen najaar Spinicornis, een vereniging voor landpissebedden in België opgericht. Spinicornis, genoemd naar een van onze mooiste landpissebedden, de Zwartkoppissebed (Porcellio spinicornis), heeft zich als doel gesteld om de verspreiding van alle in België voorkomende landpissebedden in kaart te brengen. Dit door waarnemers te ondersteunen en maandelijkse excursies te organiseren. Zo zouden ze op enkele jaren willen werken aan een nieuwe verspreidingsatlas. Via de projectpagina op waarnemingen.be (spinicornis.waarnemingen.be) kan je het atlasproject volgen, maar natuurlijk ook zelf je waarnemingen invoeren. Via de website: www.spinicornis.be, kan je informatie over alle Belgische soorten terugvinden, of een nieuwe zoekkaart raadplegen om pissebedden in het veld snel op naam te brengen.

Tekst: Pallieter De Smedt, Voorzitter Spinicornis
Foto's: Sam Van de Poel en Gert Arijs