Standpunt Hakhoutbeheer

Hakhoutbeheer kan goed zijn voor de biodiversiteit, mits goed toegepast. Het belang ligt in het woordje ‘mits’. Goed uitgevoerd zorgt hakhoutbeheer voor meer biodiversiteit. De beplanting wordt laag bij de grond afgezaagd en krijgen de kans om opnieuw uit te lopen. Na een enkele jaren (afhankelijk van het type vegetatie) worden de uitlopers teruggesnoeid, waarna de cyclus opnieuw begint. Dat zorgt voor veel variatie in de lichtinval van de vegetatie. Zowel schaduwminnende als lichtminnende planten en dieren vinden in hakhoutbossen een geschikt leefgebied.

Maar hakhoutbeheer kan ook volledig mislopen. Door veel te lang te wachten tussen de verschillende kapbeurten, bijvoorbeeld. Dan groeien de groenschermen uit tot heuse bomenrijen. Of door veel te grote oppervlaktes in een keer te rooien. Dan zijn uitgestrekte kapvlaktes het resultaat. Van de mogelijke voordelen van hakhoutbeheer voor biodiversiteit schiet dan niet veel meer over.

Is het hakhoutbeheer van het Agentschap Wegen en Verkeer goed voor de biodiversiteit? Dat valt moeilijk te beoordelen. Wat is de oppervlakte van de gemiddelde kapping? Hoeveel jaar zit er tussen de verschillende snoeibeurten? Daar zijn geen publieke cijfers over. Er is geen gecoördineerd plan. En dus zijn er geen zinnige uitspraken te doen over de positieve effecten van het hakhoutbeheer.

Nochtans valt er veel winst te boeken met een planmatige aanpak van het hakhoutbeheer langs de wegen. Bovendien zou het helpen om draagvlak voor deze beheervorm te vergroten. Natuurpunt wil dan ook graag in dialoog treden met de Vlaamse wegbeheerder over goed hakhoutbeheer.

Daarbij horen een aantal vuistregels:

1. Voer de kapwerken niet uit tijdens het broedseizoen. De verstoring voor nestelende vogels is dan veel te groot. Het kappen kan plaatsvinden vanaf de bladval tot de start van de sapstroom, dus ongeveer van half november tot 15 maart.

2. Hakhoutbeheer is niet overal de juiste keuze. Op veel plaatsen kunnen bomen beter blijven staan - als ze geen onmiddellijk gevaar vormen voor de verkeersveiligheid. Op andere plaatsen zijn er prachtige resultaten met het graslandbeheer - dat kan vastgelegd worden in een bermbeheerplan.

3. Organiseer het hakhoutbeheer gefaseerd en hou de geoogste oppervlaktes klein. Zo vermijd je uitgestrekte kale vlaktes. Een gedetailleerde meerjarenplanning is daarvoor cruciaal. En perfect haalbaar. De ligging van de houtkanten langs de wegen is gekend.

4. Maak voor alle wegbermen een bermbeheerplan op. Dat is niets nieuw, het staat in de beleidsnota van Vlaams minister voor Mobiliteit Ben Weyts. Maar tot vandaag is die intentie niet overal uitgevoerd. Hou bij die bermbeheerplannen rekening met kwetsbare zones en zorg ervoor dat de natuurfunctie evenwaardig aan bod komt. Dat kan door er rekening mee te houden dat die wegbermen dienen als corridors en leefgebied van specifieke planten en dieren.

5. Zorg ervoor dat de houtopbrengst duurzaam en klimaatneutraal wordt gebruikt. Bijvoorkeur door het hout aan te wenden als grondstof - de tweede keuze is een toepassing als biobrandstof voor groene warmte of stroom in Vlaanderen.

6. Informeer de weggebruikers en omwonenden nog beter over de geplande werken

7. Hou rekening met de bufferfunctie (visueel, geluid, stof) die veel hakhoutkanten hebben voor omwonenden.