Natuurherstel in benedenstroom Zwarte beek

Om het historische landschap en de hydrologie te herstellen, heeft Natuurpunt op verschillende percelen inrichtingswerken uitgevoerd. Diverse planten- en diersoorten zullen profiteren van de verbetering van dit leefgebied, waaronder zeldzame soorten zoals de grauwe klauwier, watersnip, moerassprinkhaan, porseleinhoen, blauwborst, wateraardbei en moerasviooltje.

In het deelgebied Leunen werd een verbost grasland terug open gemaakt met als doel natuurstreefbeelden 7140 (Voedselarme tot matig voedselarme verlandingsvegetaties of drijftillen) en 6410 (Blauwgraslanden en Veldrusgraslanden). Al de houtige opslag werd gekapt en stronken en verruiging werden verwijderd, zodat dit herstelde grasland aansluitend met het reeds bestaande grasland kan worden gemaaid. Om de hydrologie van de veenbodems te herstellen werd een gracht gedempt.

In het deelgebied Bakel Noord werd een diepve vijver die in veen gelegen is zoveel mogelijk gedempt om de hydrologie en het oorspronkelijke maaiveld te herstellen. De natuurstreefbeelden in deze zone zijn rbbhc (Dotterbloemgraslanden), 6410 (Blauwgraslanden en Veldrusgraslanden) en 7140 (Voedselarme tot matig voedselarme verlandingsvegetaties of drijftillen).
Omdat er niet voldoende materiaal lokaal ter plaatse was om de diepe vijver volledig te dempen, werd ervoor gekozen om een ondiepe laagte te behouden. De oevers werden zeer zacht glooiend aangelegd, zodat deze op drogere momenten mee gemaaid kunnen worden. Op termijn kan dit geheel verlanden. 

In de deelzones Lange Beemden Noord-West en Oost werden opnieuw historische graslanden hersteld met als doel natuurstreefbeeld 7140 (Voedselarme tot matig voedselarme verlandingsvegetaties of drijftillen). Hier werd alle houtige opslag verwijderd en stronken gerooid en afgevoerd. Natuurvreemde materialen zoals afrastering werden uit het gebied verwijderd.

Bij deelzone Lange Beemden vijvers en kijkhut werden opslag en verruiging rond kunstmatige vijvers verwijderd en geherprofileerd zodat er zich een mooie vegetatie kan ontwikkelen die aansluit bij de omringende graslanden. Gebiedsvreemde materialen zoals afrastering, beton en de constructie van een vervallen vogelkijkhut werden afgevoerd. Ook hier is het doel natuurstreefbeeld 7140.

In de vijvers was echter een zware besmetting met de invasieve exoot Parelvederkruid aanwezig. Deze werd eerst zoveel mogelijk machinaal verwijderd. In het groeiseizoen van 2024 werden er meermaals nabehandelingen uitgevoerd (manueel) om de hergroei zoveel mogelijk tegen te gaan. 

Deze herstelmaatregelen werden mogelijk gemaakt dankzij steun van de Vlaamse overheid.

Het benedenstrooms gedeelte van de Vallei van de Zwarte Beek is gelegen op grondgebied Meldert (Lummen) en Halen, de vallei wordt hier terug smaller nadat ze ter hoogte van de Bocht van Laren zich breed uitstrekt in het landschap. Ze wordt hier als het ware omhelsd door de getuigenheuvels. Deze specifieke situatie zorgt ervoor dat een sterke gradiënt aanwezig is en dat verschillende landschappen snel op elkaar volgen. Dit zorgt dan weer voor heel wat potenties voor speciefieke habitats en soorten zoals watersnip, kleine zeggenvegetaties, grauwe klauwier, heischraal grasland.
Historische aspecten schemeren door al deze potenties heen en versterken het systeemverhaal van de vallei. Oude hooilandjes afgewisseld met natte kwelgevoede plekken, oude structuren zoals houtkanten, taluds en bosjes. Dankzij de jarenlange inzet van vrijwilligers en de terreinploegen van Natuurpunt was het mogelijk heel wat natuurwaarde te behouden en te beschermen in de benedenstroom.

Natuurpunt maakte het mogelijk om de sterke eigenschappen van dit waardevolle landschap verder te ontwikkelen. Hiertoe werden historische hooilandjes met schraallandkenmerken hersteld, het landschap werd ‘opgeschoond’ door het verwijderen van rommel en illegale constructies, invasieve waterexoten werden bestreden. Om het natte karakter van de veenvallei te herstellen was hydrologische herstel noodzakelijk zodoende het grondwater terug beschikbaar te stellen voor de waardevolle vegetaties.

Daarbovenop werden over het ganse projectgebied accenten gelegd die de connectiviteit van het landschap verbeteren: hakhoutbeheer en het verwijderen van harde grenzen. Dit zorgt voor meer migratiemogelijkheden, versterking van de natuurstreefbeelden en een mooier, natuurlijker landschap.
Het beheer achteraf zal bestaan uit maaibeheer van de natte hooilanden en een combinatie van maaien en begrazen op de drogere percelen. Om dit mogelijk te maken werd ook voorzien in schapenrasters. Het beheer zal uitgevoerd worden met aangepaste technieken zodoende de bodem te beschermen en het extensieve karakter, noodzakelijk voor een kwalitatief natuurbeheer, aan te houden.

Deze herstelwerken worden uitgevoerd met de steun van de Vlaamse Overheid (het Agentschap Natuur en Bos) en ELFPO.

Bezoekersinfo

Praktische info en wandelkaartjes vind je hier