Zorg om beeldvorming rond vleermuizen

Het nieuwe coronavirus zoals het zich nu verspreidt onder mensen, heeft hoogstwaarschijnlijk zijn oorsprong in één bepaalde vleermuizensoort uit China. Haast zeker gebeurde de overdracht niet rechtstreeks, maar via een zogenaamde tussengastheer. Dat is een andere diersoort, waarin het virus zich kan vermeerderen, en waarin het ook kan muteren en/of kruisen met andere virussen (het krijgt andere eigenschappen, waardoor het plots ook mensen kan besmetten). De  kans dat zo’n tweevoudige overdracht zich met ‘succes’ voordoet in de vrije natuur is extreem klein.

Wildmarkten en tussengastheer

Op de zogenaamde ‘wet-markets’ of wildmarkten echter is die kans veel groter: daar worden vaak zowel levende vleermuizen als een mix van andere wilde diersoorten levend te koop aangeboden, heel dicht bijeen in kooien naast en boven elkaar, met een minimum aan hygiëne of andere basis-sanitaire maatregelen. Door extreme stress zijn de dieren op die markten zelf ook veel gevoeliger voor infecties. Op die manier zijn wildmarkten dus de perfecte broeihaard voor de overdracht tussen soorten en mensen. Als versterkende factor komt daar nog eens bij dat door ongebreidelde ontbossing steeds meer nieuwe wilde diersoorten -waarvan de risico’s nog niet goed bekend zijn- op dat soort markten belanden. Als mogelijke tussengastheer van het nieuwe coronavirus wordt momenteel o.a. het (sterk bedreigde) schubdier of Pangolin genoemd, maar absolute zekerheid is daar nog niet over.

Vleermuizen onterecht in kwaad daglicht

Wat wel vaststaat, is dat onze Europese vleermuizensoorten geen drager zijn van het nieuwe coronavirus. Omdat er in de media vaak weinig tijd is voor veel uitleg, maken vleermuizenonderzoekers over de hele wereld zich zorgen over de manier waarop vleermuizen momenteel zonder veel nuance met de ziekte in verband gebracht worden. Net zoals ook andere wilde dieren drager kunnen zijn van virussen, bacteriën of parasieten, houdt het geen steek om nu de vleermuizen met de vinger te wijzen. Dat geldt des te meer als je weet dat vleermuizen wereldwijd een ongelooflijk belangrijke rol vervullen in onze ecosystemen: als bestuivers van bloemen, als verspreiders van zaden of bij het onder controle houden van insectenpopulaties. 

Meer informatie:

• Lees hier de reactie van de Zoogdiervereniging Nederland
• Hier vind je berichten uit andere Europese landen
• Dit artikel gaat dieper in op het verband tussen ontbossing en de uitbraak van nieuwe virussen

Heb je vragen over vleermuizen? Neem dan contact via vleermuizen@natuurpunt.be