Zeldzame lammergier overnacht in het Waasland

Op 29 april 2021 trok een zeldzame lammergier over België. Tegen de avond ging de vogel slapen in het Stropersbos in Sint-Gillis-Waas. Het ging om een vogel die in gevangenschap geboren is en die in Frankrijk werd uitgezet. Eglazine (zo heet de vogel) draagt een zender. Hierdoor konden de exacte coördinaten van de slaapplaats achterhaald worden. Op 30 april kon de slaapboom dan ook snel gelokaliseerd worden. Eglazine maakt deel uit van een re-introductieproject van de Vulture Conservation Foundation.

Eglazine

De Vulture Conservation Foundation (VCF) zet zich in voor het behoud, het populatieherstel en de bescherming van de vale gier, de monniksgier, de aasgier en de lammergier. De VCF heeft heel wat ervaring met kweek, herintroductie en bescherming van gieren in hun natuurlijk leefgebied. Lammergier Eglazine werd in gevangenschap geboren op 12 maart 2020 in Parcao natura Viva in Italië. Op 13 juni 2020 werd dit vrouwtje uitgezet in de Gorges du Trévezel in Frankrijk in de hoop dat ze de lokale populatie zou kunnen versterken. Door zwaar noodweer werd Eglazine eind 2020 sterk verzwakt terug opgevangen maar na een korte revalidatie werd de lammergier opnieuw losgelaten. 

Eglazine draagt een GPS-tag. Op deze manier kunnen alle vliegbewegingen nauwkeurig opgevolgd worden. Bovendien draagt ze aan beide poten een grijze kleurring met de inscriptie ET. Een aantal vleugelpennen werden gebleekt, zodat ze in het veld goed herkend kan worden.

Eglazine is in het veld vooral te herkennen aan de gebleekte armpennen in de linkervleugel (Vulture Conservation Foundation)

Zwerven

Jonge gieren staan bekend om de zwerftochten die ze tijdens hun eerste levensjaren durven maken. Vaak gaat het om kortere verplaatsingen maar soms gaat het echt ver. Eglazine trok eerst naar de Brenne, Touraine, Poitou-Charentes, Limousin en Morvan en vloog op 23 april 2021 over Parijs, vlakbij de Montparnasse-toren en de Arc de Triomphe waarna ze stopte in een klein bos ten zuiden van Beauvais om te overnachten. Op 24 april 2021 verliet ze Normandië om haar reis verder te zetten richting Le Havre, waar ze twee nachten verbleef. Daarna ging het verder richting Picardië om op 28 april 2021 door een groot deel van Pas-de-Calais te trekken om te overnachten in Merckeghem, vlakbij de Belgische grens. Donderdagochtend 29 april viel het zendersignaal plots uit. Toen opnieuw een signaal kon worden opgepikt, zat Eglazine al in Zeeland. Daar botste ze vermoedelijk op de Schelde. Het zou kunnen dat ze deze rivier als een natuurlijke barrière heeft ervaren en dat ze de Schelde is gevolgd tot ze terug in België was, om ’s avond te overnachten in het Stropersbos in Sint-Gillis-Waas.

Een deel van de route die Eglazine heeft afgelegd. Deze route kan nauwkeurig in kaart worden gebracht doordat deze lammergier door de Vulture Conservation Foundation werd voorzien van een kleine GPS-tag.

De volgende ochtend ging de lammergier om 10:12 op de wieken, achternagezeten door enkele lokale buizerden. De vogel vloog zuidwest om boven de Fondatie van Boudelo (in Sinaai) een oostelijke koers aan te nemen. Via Waasmunster, Temse, Aartselaar, Lier en Nijlen ging het naar Zoersel om verder over Lille richting Turnhout te trekken en zo via Arendonk in Nederland aan te komen waar haar zwerftocht verder opgevolgd wordt. 

Bottenbreker

De lammergier is met een vleugelspanwijdte tot ruim 2,8 meter een van de grootste roofvogels van Europa. Een volwassen vogel heeft een bruingele kop en lichaam. De soort wrijft regelmatig modder aan kin, borst en veren waardoor deze delen soms een roestkleur hebben. Jonge vogels zijn helemaal donkerbruin. Het duurt 5 jaar vooraleer lammergieren volwassen zijn.De soort broedt in gebergtes boven de boomgrens waar, ze op rotsrichels een enorm groot nest maken met takken en twijgen. De lammergier heeft een heel bijzonder dieet: ze voedt zich voor 80% met botten van kadavers. Door de grote snavelopening kan ze botten tot 18 cm groot in een keer doorslikken. Grotere botten neemt ze mee in de lucht om ze op rotsen kapot te laten vallen. Botten bevatten naast kalk veel eiwit en bovendien is ook het merg erg voedzaam. Door deze erg merkwaardige voedselkeuze, heeft de lammergier eigenlijk geen  voedselconcurrenten.

Zeldzaam

De lammergier is een zeer zeldzame roofvogel die tot voor kort sterk in aantal afnam. De soort komt voor in Azië, Afrika en Europa. De Europese populatie wordt geschat op 1.200 - 1.600 vogels. De naam ‘lammergier’ stamt uit de tijd dat men dacht dat de vogel op lammeren en zelfs kinderen joeg. In Europa werd de soort dan ook intensief bejaagd en verdelgd, waardoor ze halverwege de 20e eeuw vrijwel uitgestorven was. 

Het is pas de zesde keer dat een lammergier  in België wordt waargenomen. De eerste erkende waarneming gebeurde in juni 2011. Toen werd een vogel waargenomen in Boekhoute. Later werden er nog waarnemingen gedocumenteerd in 2012 (Bree), 2013 (omgeving Luik), 2016 (IJzervallei) en 2020 (verschillende plaatsen in West-Vlaanderen).

Vogelaars bij de slaapboom van Eglazine in het Stropersbos in Sint-Gillis-Waas, in de ochtend van 30 april 2021 (foto: Olivier Vercauteren).

Tekst en foto’s: Olivier Vercauteren