Wat te doen bij aanrijding met groot wild?

Ree, everzwijn, edelhert, otter en recent ook wolf: heel wat grote zoogdieren zijn helemaal terug in Vlaanderen. Door doelgerichte ingrepen als ecoducten en wildrasters kan veel leed voorkomen worden. Maar wat doe je als zo’n groot dier toch voor je op de weg springt? Hoe vermijd je een aanrijding en wat doe je als je een botsing niet hebt kunnen vermijden?

Terugkeer grote zoogdieren naar Vlaanderen

Over heel Europa zijn bepaalde grote zoogdiersoorten, zowel roofdieren als hoefdieren, bezig aan een comeback. Denk maar aan wolf, beer, wisent en everzwijn. Vlaanderen is als een van de laatste regio’s aan de beurt, maar ook hier is er sprake van een wildlife comeback. Denk maar aan jachtwild zoals ree, everzwijn en zelfs edelhert, maar ook beschermde soorten zoals bever, otter en sinds januari 2018 ook wolf. Waar enkele decennia geleden slechts een handvol reeën geschoten werd in Vlaanderen, zijn dat er nu jaarlijks meer dan 5.000. In de komende jaren kunnen we ook nog goudjakhals en lynx verwachten.

Meer aanrijdingen te verwachten

Dat zoveel grote zoogdieren het goed doen is positief nieuws voor de biodiversiteit, maar in ons versnipperd landschap is daardoor helaas ook een verhoging van het aantal wildongevallen te verwachten. Aangezien België het dichtste wegennet van Europa heeft met meer dan 5 km weg per vierkante kilometer, zal die problematiek hier waarschijnlijk erg prominent zijn.

In verschillende Europese landen zoals Noorwegen, Zweden en Duitsland is er een verplicht registratiesysteem, waardoor er duidelijke cijfers zijn over de omvang van de problematiek en de locaties met een verhoogd risico goed gekend zijn. Zo werden er in 2014 in Duitsland 193.520 wildongevallen geregistreerd, of niet minder dan één aanrijding om de drie minuten. In het minder dicht bevolkte Zweden ging het om 47.167 wildongevallen ofwel één om de 11 minuten. Daarvan zijn 35.914 (76%) ongevallen met ree.

Die ongevallen eisen een tol van zowel mens als dier. Voor de mens is er vooral een financiële kost (blikschade), maar door reflexmatige manoeuvres of door aanrijdingen met grote soorten zoals edelhert kunnen wildongevallen ook menselijke dodelijke slachtoffers veroorzaken. Voor de betrokken diersoorten loopt een aanrijding meestal fataal af, maar ook voor de overleving van de populatie van die soort kan dat gevolgen hebben.

Melden om te voorkomen

Het aantal aanrijdingen met grote wilde dieren kan gevoelig teruggedrongen worden door preventieve maatregelen zoals wildrasters in combinatie met faunapassages zoals ecoducten of ecotunnels. Maar dan is er precieze informatie nodig over waar die ongevallen plaatsvinden. Natuurpunt, het departement Omgeving van de Vlaamse overheid en het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) roepen daarom op om ongevallen met grote wilde dieren te melden. Ook wie zelf niet betrokken was bij een ongeval, maar een aangereden dier langs of op de weg ziet liggen kan dat melden via dierenonderdewielen.be.

Met gegevens over plaats, diersoort en tijd van het jaar van wildongevallen is het mogelijk om zwarte punten te identificeren. Met die informatie kan de overheid aan de slag om preventieve maatregelen te nemen, maar daarmee is het ook mogelijk om waarschuwingen in te bouwen in autonavigatiesystemen. Er bestaan al dergelijke applicaties voor smartphones in landen waar registratie van wildongevallen verplicht is (Viltolycka). 

Wat doe je als een dier op de weg springt?

Indien mogelijk rem je op een veilige manier om een aanrijding te voorkomen of de schade te beperken. Het is erg belangrijk om niet uit te wijken. Zoals onderstaand filmpje van de Duitse automobilistenvereniging ADAC laat zien, riskeer je een tegenligger of een boom langs de weg te raken en dan zijn de gevolgen voor de inzittenden van de auto veel erger.

Heb je een aanrijding met wilde dieren niet kunnen vermijden, dan volg je de wettelijke voorschriften bij een ongeval en breng je eerst jezelf en eventuele andere inzittenden van de auto in veiligheid. Bel een ziekenwagen (112) als er gewonde inzittenden zijn. Contacteer de politie en blijf ter plaatse tot de politie toegekomen is. Vul intussen het Europees aanrijdingsformulier in (en maak foto’s). In het geval je een omnium of mini-omniumverzekering hebt, wordt de schade bij aanrijding met wilde dieren gewoonlijk vergoed.

Raak gewonde of dode dieren niet aan en hou afstand, want gewonde dieren zullen zich instinctief proberen verdedigen. Contacteer een opvangcentrum voor wilde dieren (VOC) zodat zij de gewonde dieren kunnen vangen en verzorgen. De politie kan ook een speurhondenteam (zweethond) contacteren als het dier gewond weggelopen is. Meld de aanrijding ook via dierenonderdewielen.be, zodat in de toekomst dergelijk leed kan vermeden worden.

Tips om aanrijdingen te voorkomen

Aanrijdingen gebeuren vooral bij schemering en waar wegen door bossen lopen. Waar het verkeersbord A27 (driehoekig met springend hert) geplaatst is, steken grote wilde dieren regelmatig de weg over. In april en mei is er een piek in het aantal aanrijdingen met reeën omdat jonge bokken verstoten worden en een eigen leefgebied moeten zoeken. In de schemering, in april en mei en in zulke regio’s is het erg belangrijk om snelheid te minderen en waakzaam te zijn.

Meldingen van alle faunaverkeersslachtoffers welkom

Niet alleen als je zelf een dier aangereden hebt, maar ook als je een aangereden dier ziet liggen op of naast de weg, is een melding daarvan erg welkom via de website dierenonderdewielen.be. Via het project Dieren onder de wielen 3 (2018-2021) verzamelt Natuurpunt zo in opdracht van de Vlaamse overheid - Departement Omgeving informatie voor het identificeren van zwarte punten, zodat deze kunnen aangepakt worden in het belang van mens én dier.

Op de hoogte blijven van nieuws in verband met faunaverkeersslachtoffers? Schrijf je dan in op de Dieren onder de wielen-nieuwsbrief.

En wat met de dode dieren? Deze website van de Vlaamse overheid biedt een antwoord.

Tekst: Diemer Vercayie, Natuurpunt Studie, coördinator project Dieren onder de wielen 3
Foto: Koen Maertens