Wanneer het te druk wordt op zee

Gezonde ecosystemen met een rijke biodiversiteit zijn de basis voor ons leven. Dit wetenschappelijk feit vindt gelukkig steeds meer weerklank in de maatschappij. Meer en meer burgers ondernemen acties voor meer biodiversiteit in eigen tuin of als vrijwilliger bij Natuurpunt of andere verenigingen. Jammer genoeg blijft het moeilijk voor beleidsmakers om dit ecosysteemdenken als leidraad te gebruiken bij beslissingen, zeker op zee. Op zee is er weinig tot geen publiek protest tegen de soms grootschalige uitbreiding van commerciële activiteiten. Bovendien lijkt er nog enorm veel vrije ruimte op zee doordat er (voorlopig) weinig vaste infrastructuur is. De Noordzee dreigt de spreekwoordelijke vuilbak te worden voor activiteiten die op land moeilijker uit te rollen zijn. Daarom kan de afbakening van een marien reservaat niet langer wachten.

Officieel voldoet het Belgische Noordzeebeleid aan de normen voor natuurbescherming door de afbakening van meer dan 30% van de oppervlakte als natuurgebied. Toegegeven, de afgelopen jaren werd sterk ingezet op de evaluatie en bijsturing van de natuurdoelen en werden de natuurbeheerplannen daar aan aangepast. De federale administratie bevoegd voor het marien milieu, stelde in juni nog een sterk plan voor natuurherstel op zee voor. Theoretisch gezien gaat het natuurbeleid op zee echt de goede richting uit.

In en uit de praktijk blijkt een ander verhaal. Biodiversiteit op zee blijft bedreigd en de druk op de luttele overlevende natuurwaarden verhoogt elke dag. Een greep uit het nieuws van de afgelopen maand: de aankondiging van een proefproject voor drijvende zonnepanelen in de windmolenparken en de uitbreiding van de zones voor watersporten. Eind april werd nog triomfantelijk aangekondigd dat de eerste mossellijnen voor de zeeboerderij uitgelegd zijn, midden in een vogelrichtlijngebied en ondanks de nog lopende rechtszaak tegen de zeeboerderij. Vanuit een ‘hier en nu’-standpunt lijken dit fait-divers en kleine, beperkte activiteiten die ‘toch geen kwaad kunnen’. Vanuit ecologisch standpunt zijn dit de zoveelste druppels op de al oververhitte plaat.

Kruip eens even in de huid, pardon, het vel van een gewone zeehond. Je leerde met vallen en opstaan waar je moet zwemmen aan de Belgische kust om de drukte van vissers en watersporters te ontwijken en waar er het minste onderwatergeluid is, want dat vind je erg vervelend. Dankzij de vrijwilligers van het NorthSealTeam die de recent ingerichte rustplaatsen in het oog houden, kan je op verschillende plaatsen aan land om te rusten. Je leerde de rustigste wegen naar die plekken kennen, vaak naast de zogenaamde insteekzones voor watersporters. Blijkt nu dat de zones voor watersporters uitgebreid zijn en je plots minder rustige ruimte hebt aan de kust.

Ook verder in zee is het steeds meer zoeken naar rustige plekjes: drukke vaarroutes, de bouw van windmolens, visserij, de bouw van zeeboerderijen, zandwinning en militaire activiteiten zorgen voor veel verstoring. Gelukkig weet je dat er in de bestaande windmolenparken amper scheepvaartverkeer is en dat daar ook meer vis zit door het verbod op visserij daar. Je maakt dus regelmatig een uitstap naar een windmolenpark. Plots blijkt het erg donker op een van je foerageerplekken, waardoor er amper leven zit in de waterkolom en dus ook geen vis. Een proefproject met drijvende zonnepanelen sluit letterlijk het licht af voor het leven in de zee er onder. Je moet dus weer op zoek, naar een nieuwe foerageerplaats deze keer.

Niet enkel zeehonden, ook zeevogels vinden steeds minder rust- en foerageerplaatsen op zee. Alle bijgestelde natuurdoelen en natuurbeheerplannen ten spijt. Voor zeevogels wordt de situatie dramatisch en halen we de Europese doelen voor de bescherming ervan al enkele jaren niet meer, net als voor de organismen die op de zeebodem leven, zie hier voor een uitgebreid rapport over de gezondheid van onze Noordzee.

Afbeelding