Roze runenkorst duikt terug op na meer dan eeuw afwezigheid

Op een zondagse wandeling trof Frederik van Holsbeeck in het Pelinkbos in Essene de roze runekorst (Phaeographis smithii) aan, de eerste vondst in Vlaanderen sinds de 19e eeuw. Het korstmos groeide er onopvallend op de schors van een jonge zwarte els tussen een grote hoeveelheid van de algemene amoebekorst. Het exemplaar werd dan ook als dusdanig genoteerd. Maar al snel bleek dat het om iets bijzonders ging, een soort uit de groep van de runenkorsten. Bij een tweede bezoek werd een stukje verzameld en opgestuurd naar Groningen voor microscopische controle door de Nederlandse korstmossenkenner Lukas Verboom, die het determineerde als roze runenkorst. Deze soort was in België enkel gekend van een vondst uit de 19e eeuw nabij Gent en sindsdien als uitgestorven beschouwd. In Nederland werd roze runenkorst reeds in 2014 herontdekt na afwezigheid van meer dan 100 jaar. Over die herontdekking lees je meer in dit artikel. 

Afbeelding

Lirellen (= apothecia = vruchtlichamen van de schimmelcomponent van het korstmos) rond, ovaal, kommavormig of kort lijnvormig en niet of weinig vertakt (foto: Danny Declercq).

Korstmossen = specialistenvoer

Het lijkt zeer waarschijnlijk dat deze toevallige vondst van roze runenkorst het gevolg is van een waarnemer die dit korstmos meer in detail is gaan bekijken. Het verschil met witte runenkorst (ook zeer zeldzaam) is in het veld zeer moeilijk te zien. Roze runenkorst is helaas niet altijd mooi roos en witte runenkorst is bijna nooit mooi wit: slakkenvraat lijkt de kleur van deze korstmossen sterk te kunnen beïnvloeden. Wanneer bovenliggende schimmellagen worden afgegraasd door slakken, kunnen dieperliggende algenlagen het korstmos groener doen lijken. Runenkorsten kunnen hierdoor een blauwgrijze tot groenige kleur krijgen. Een beter bruikbaar kenmerk is de structuur van het oppervlak. Bij witte runenkorst zou het oppervlak een beetje poederig zijn terwijl bij roze runenkorst het oppervlak eerder glad is. Om dit te zien heb je een goede loupe nodig, nog beter kan je dit en andere onderscheidende kenmerken zien onder de microscoop. 

Verder speurwerk in diezelfde omgeving leverde ook vondsten op van andere zeldzame soorten zoals gewoon schriftmos (Graphis scripta) en rivierschriftmos (Alyxoria culmigena), ook op schors van jonge elzen. Het loont in ieder geval de moeite om de schors van loofbomen zoals els en esdoorn wat vaker van dichterbij te bekijken. 

Wil je meer weten over de wondere wereld van de korstmossen? 

https://www.mossenkorstmossen.be/

https://www.natuurpunt.be/pagina/meer-weten-over-mossen-en-korstmossen

Tekst en foto’s: Frederik Van Holsbeeck