Ringstation Zwin draait weer op volle kracht

In het Zwin Natuur Park worden van begin augustus tot begin november elke dag vogels geringd. Dit ringwerk gebeurt in nauwe samenwerking met BeBirds, de dienst van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen die het ringen van wilde vogels in België organiseert.

Ruim 8.000 vogels

Het Zwin speelt een belangrijke rol in de historiek van het wetenschappelijk ringwerk in België. In 1929 was het één van de eerste plaatsen in het land waar vogels werden geringd, onder impuls van graaf Léon Lippens, stichter van het Zwinreservaat. Het was de start van een lange traditie. Voor het Zwin Natuur Park is de uitvoering van wetenschappelijk onderzoek een belangrijk onderdeel van haar werking. In 2017 werd beslist om de draad weer op te pakken en een nieuw ringstation op te starten. In 2020 werden hier 8.392 vogels geringd, verdeeld over 52 soorten. Ook in 2021 wordt er het hele najaar geringd. Oktober is doorgaans de topmaand voor doortrekkende vogels. Er wordt dan ook uitgekeken naar wat de komende weken zullen brengen.

Afbeelding

Het ringwerk wordt ook opengesteld voor het publiek. Voor velen is dit een boeiende kennismaking met hoe vogeltrek kan worden onderzocht. Het trekseizoen vat doorgaans aan met langeafstandstrekkers. Kleine zangvogels (kleine karekiet, sprinkhaanzanger, tuinfluiter), lichtgewichten van 10 tot 20 gram, op weg van de noordelijke broedgebieden naar hun winterverblijf in Sub-Sahara-Afrika, enkele duizenden kilometer verder naar het zuiden. In september gaat het vooral om middellange-afstandstrekkers (zwartkop, roodborst) die ten noorden van de Sahara of rond het Middellandse Zeegebied overwinteren. Later in het najaar komen soorten aan de beurt die bij ons komen overwinteren, zoals lijsterachtigen en minuscule goudhaantjes van nauwelijks vijf gram.

Goud voor zwartkop

Sinds de opstart van het ringkamp in 2017 is de zwartkop de soort die er het vaakst werd gevangen: 45% van alle gevangen vogels waren zwartkoppen. Op de tweede plaats komt roodborst. Goudhaan vervolledigt de top drie, en dat is vooral te danken aan een enorme influx die plaatsvond half oktober 2020. Toen werden op zes dagen tijd maar liefst 1.020 goudhaantjes geringd (en ook nog eens 138 vuurgoudhanen)!

Het vogelringstation van het Zwin Natuur Park leverde sinds zijn heropstart in 2017 ook al heel wat bijzondere soorten op met o.a. 214 Cetti’s zangers, twee grote karekieten, waterrietzanger, struikrietzanger, twee Orpheusspotvogels en acht sperwergrasmussen. In 2019 werd hier de zesde Siberische sprinkhaanzanger voor België gevangen, in 2020 waren er met roodkeelnachtegaal en witkeelgors twee erg zeldzame dwaalgasten. In oktober 2017 werd hier zelfs een langstaartklauwier gevangen, een soort die nog nooit eerder in België was vastgesteld.

Goudhaan snelt over Noordzee

Dankzij een lichte, kleine metalen ring die aan één van beide poten wordt aangebracht, kan elke vogel individueel worden opgevolgd. Op elke ring staat immers een uniek nummer, een beetje vergelijkbaar met het rijksregisternummer op jouw identiteitskaart. Als een geringde vogel ergens anders wordt gevonden (in de netten van andere ringers, als verkeersslachtoffer, binnengebracht door de kat of doodgevlogen tegen een raam) kan die ringcode opnieuw worden afgelezen. Dergelijke terugmeldingen zijn erg interessant om de verplaatsingen van individuele vogels op te volgen.

Zo werd een zwartkop die op 29 september 2018 in het Zwin werd geringd op 14 oktober 2018 dood gevonden in Centraal-Noorwegen. Een noordwaartse verplaatsing van 1.313 kilometer. Dat lijkt ongewoon maar dankzij de resultaten van ringonderzoek zijn er wel enkele mogelijke verklaringen denkbaar. Zo weten we dat vogels in alle richtingen kunnen vliegen vooraleer ze aan de echte zuidwaartse trek beginnen. Van zwartkop is bekend dat een deel van de broedvogels van Centraal-Europa overwintert ten noordwesten van het broedgebied en dus niet naar het zuidwesten trekt in het najaar, het tegenovergestelde van wat je normaal zou verwachten. Een goudhaan die tijdens de influx van 2020 in het Zwin werd gevangen op 16 oktober 2020 werd de volgende dag opnieuw gevangen, 139 kilometer verderop en aan de overkant van de Noordzee in Kent, Groot-Brittannië. Geen kleine prestatie voor een vogeltje van vijf gram. Een waterrietzanger die op 21 augustus 2019 in het Zwin werd geringd werd op 9 september 2020 terug gevangen nabij Porto in het noorden van Portugal. Een puzzelstukje in de kennisopbouw over de trek van één van de meest bedreigde Europese vogelsoorten.

Vogels ringen is een belangrijke vorm van wetenschappelijk onderzoek. De resultaten van het ringwerk leveren een schat aan informatie op over allerlei aspecten van het leven en het gedrag van vogels. Die informatie is al herhaaldelijk van groot belang gebleken in functie van bescherming en behoud van tal van vogelsoorten. De impact van de aan de gang zijnde klimaatverandering op (trek)bewegingen van vogels is maar één voorbeeld waarbij ringonderzoek een belangrijke rol speelt om de vinger aan de pols te houden.

Jij komt toch ook?

Je kan het vogels ringen in het Zwin Natuur Park nog bijwonen tot en met 8 november. Er wordt elke dag geringd tot de middag. Op dagen met slecht weer (regen en/of wind) gaat de ringsessie niet door. Een mooie kans om dit wetenschappelijk onderzoek van nabij mee te maken. Hier vind je alvast meer info.

Tekst: Wouter Faveyts (Zwin Natuur Park) en Didier Vangeluwe (BeBirds)