Revival voor zeldzame Ingekorven vleermuis?

De Ingekorven vleermuis, een zeldzame soort met een strokleurige, bruine pels, bereikt in Vlaanderen de noordgrens van haar verspreidingsgebied. Ooit was het één van de algemeenste soorten, maar na de tweede wereldoorlog ging het pijlsnel achteruit. 2017 lijkt het jaar van de revival te worden. Al blijft de soort erg kwetsbaar.

De Ingekorven vleermuis ontleent haar naam aan de kenmerkende inkeping in haar oren. In de zomer leven de vrouwtjes in groepen van enkele tientallen tot honderden dieren in gebouwen: op warme zolders van kerken, kastelen of in veestallen. De mannetjes leven dan solitair. De Ingekorven vleermuis is een typische landbouw-soort, en jaagt grotendeels op stalvliegen, die ze vangt in donkere stallen boven koeien. Daarmee levert de vleermuis een belangrijke dienst. Verder worden ook veel webspinnen gegeten. In de winter zoekt de Ingekorven vleermuis grote overwinteringslocaties met een stabiele temperatuur op. In Vlaanderen is de soort, op enkele eenzaten na, beperkt tot grote forten rond Antwerpen en mergelgroeves in Zuid-Oost Limburg.

En wat met de recente brand in de mergelgroeve van Kanne? Mocht die uitgebroken zijn in de winter, dan was de ravage enorm geweest. Nu is het nog afwachten. Maar wellicht valt de impact al bij al mee doordat de dieren nu actief zijn en vooral in holle bomen of op kerkzolders verblijven.

Monitoring over de grenzen heen
Sinds 2010 worden alle gekende kolonies in Vlaanderen, Nederland en Wallonië systematisch opgevolgd. Hiervoor werken vrijwilligers van Natuurpunt, diens Waalse zustervereniging Natagora en de Nederlandse Zoogdiervereniging nauw samen. In Vlaanderen zijn er zeven kolonies, in het oosten. Uit deze tellingen blijkt dat de kolonies zich herstellen, en dat de aantallen weer toenemen.

Afbeelding

Vrijwilligers turen tussen spleten op zoek naar vleermuizen. (foto Margaux Boeraeve)

Ook buiten deze gekende kolonies duiken er hier en daar de laatste jaren af en toe wel eens eenzame Ingekorven vleermuizen op. Zo werd recent in Planckendael een Ingekorven vleermuis gespot. Misschien vangt de soort niet alleen vliegen boven Belgische koeien, maar ook boven exotischere dieren?

Herstel, maar nog steeds kwetsbaar
De populatie in Vlaanderen lijkt zich dus te herstellen, een trend die ook door tellingen in de winterverblijven bevestigd wordt. De oorzaken zijn niet helemaal duidelijk, maar naast het warmer klimaat – de Ingekorven vleermuis is een van oorsprong zuidelijke soort – lijkt het er ook op dat de bescherming van winter- en zomerverblijfplaatsen haar vruchten afwerpt.

Toch is het gevaar nog niet geweken. De soort is nog steeds beperkt tot maar zeven kraamkolonies en enkele overwinteringsplaatsen. Deze plekken blijven erg kwetsbaar. Hoewel het goed gaat met de meeste verblijfplaatsen, zijn er nog veel knelpunten in het landschap waar de Ingekorven vleermuizen jagen. Denk aan pesticidegebruik in stallen of toenemende verlichting in het landschap. Bovendien nemen de aantallen wel toe, maar blijft de kolonisatie van nieuwe gebieden voorlopig nog uit.

Op 25 & 26 augustus organiseert Natuurpunt de Europese nacht van de vleermuis. Van zodra de nacht valt, kunnen mensen deelnemen aan één van de 40 verschillende activiteiten verspreid over heel Vlaanderen. Bedoeling is om jong en oud in te wijden in het leven van deze fascinerende nachtdieren met activiteiten als vleermuisspeurtochten, fortbezoeken, grimme, bloederige cocktails en nog veel meer. www.nachtvandevleermuis.be

Tekst: Daan Dekeuleleire, Vleermuizenwerkgroep Natuurpunt
Foto's: Hugo Willockx & Margaux Boeraeve