Reizende batdetector brengt vleermuizen rond woningen in kaart

In Merelbeke en Gent is de Vleermuizenwerkgroep van Natuurpunt gestart met twee projecten rond 'Batdetector hopping’. Tussen mei en oktober zullen twee automatische vleermuisdetectoren  op 44 verschillende locaties rond woningen geplaatst worden. Doel is om de vleermuizen in onze directe omgeving in kaart te brengen en de invloed van omgevingsfactoren te onderzoeken.

De locaties variëren sterk: van (natuurlijke, kleine en grotere stads-) tuin, balkon of koertje tot groendak, tot zelfs een speelplaats en woonboot. Net die variatie levert belangrijke informatie op over de impact van omgevingsfactoren als lichthinder, natuurlijkheid van de tuin en verstedelijkingsgraad. Op elke locatie zal de detector gedurende verschillende nachten alle vleermuisgeluiden automatisch opnemen. Goed voor in totaal 110 nachten in een gebied van samen zo’n 45 km². Deze opnames zullen dan later worden geanalyseerd door de vleermuizenwerkgroepen van Oost-Vlaanderen en Natuurpunt  Boven-Schelde. Batdetectoren zijn apparaten die het ultrasoon geluid dat vleermuizen gebruiken voor hun echolocatie kunnen registreren en omzetten in hoorbaar geluid. Elke vleermuissoort heeft z’n eigen kenmerkende roep en kan op basis van batdetectoropnames geïdentificeerd worden.

Vleermuismonitoring wordt hoofdzakelijk uitgevoerd in bossen en natuurgebieden. Dat maakt dat er maar bitter weinig geweten is over hun verspreiding in tuinen. En toch tonen steekproeven aan dat zelfs in een doorsnee tuin heel wat soorten kunnen voorkomen, of die nu als foerageergebied of vliegcorridor gebruikt wordt. Naast de Gewone dwergvleermuis maken ook de Grootoor- Baardvleermuis en Laatvlieger frequent gebruik van onze tuinen.  Maar ook de Watervleermuis, Rosse vleermuis en zelfs de zeldzame Kleine dwergvleermuis blijken dit te doen. Een monitoring op een groot aantal punten binnen een beperkte oppervlakte kan daarnaast ook een beeld geven van migrerende dieren.

In Vlaanderen leven momenteel 17 soorten vleermuizen van de 23 in België voorkomende soorten en daarvan zijn 10 soorten ernstig bedreigd. Geen enkele soort doet het echt goed. Door planten te kiezen die insecten lokken, spaarzaam te zijn met lichtvervuiling, een waterpartij te plaatsen of poezen 's nachts binnen te houden in de maanden mei, juni en juli en augustus (wanneer kolonies gevormd worden) kan iedereen al een verschil maken. Zo vormen katten vooral in de urbane gebieden een probleem voor vleermuizen. Op de startlocatie in Gent werd dit alvast bevestigd: de poes des huizes, die ondertussen de “Muinkkaai Ripper” gedoopt werd,  had de afgelopen weken al twee vleermuizen weten te verschalken. Opmerkelijk detail: dit gebeurde op de zesde verdieping.

De twee Batdetectorprojecten worden allebeiuitgevoerd door de Vleermuizenwerkgroep van Natuurpunt. In Gent maakt het project deel uit van een campagne rond de Soort van het Jaar waarbij Stad Gent en Natuurpunt Gent jaarlijks een plant of dier in de kijker stellen.  2015 is uitgeroepen tot het Jaar van de Vleermuis. De stad wil deze fascinerende diertjes onder de aandacht brengen tijdens vleermuisactiviteiten voor het grote publiek, een bijscholing voor het parkpersoneel om het openbaar groen vleermuisvriendelijk te beheren en een inventarisatie van verschillende parken. Tijdens het hoppen blijft de detector gedurende twee nachten op een locatie,  verspreid binnen de R40, de Gentse binnenring, in de periode van mei tot half juni 2015. Door het monitoren van ‘symboolsoorten’ als de vleermuis wil men meer zicht krijgen op hoe het gesteld is met de kwaliteit van de Gentse natuur. Dit gebeurt in samenwerking met de Vleermuizenwerkgroep Oost-Vlaanderen  en Natuurpunt Gent. 

Afbeelding

Foto in Gent op 6de verdieping  (startlocatie) met schepen Balthazar, mensen van de Vleermuizenwerkgroep en de groendienst.

In Merelbeke betreft het een  op zichzelf staand project vanuit de plaatselijke Vleermuizenwerkgroep  NP Boven-Schelde  (link http://www.natuurpuntbovenschelde.be/vleermuizenwerkgroep.aspx met financiële ondersteuning van de gemeente. In Merelbeke komen alle deelgemeenten in aanmerking, dus van landelijk tot verstedelijkt  gebied. Het project past in het milieuthema rond biodiversiteit en soortenbescherming van de gemeente Merelbeke. Eerder werden in dit kader al concrete acties opgezet rond amfibieën, Huiszwaluwen, Kerkuilen, bijen en vleermuizen, waarbij ook het educatief aspect steeds een belangrijke rol speelde. Om die reden zal de batdetector ook op de Sint-Elooischool in Merelbeke geplaatst worden.

Afbeelding

Startlocatie in Bottelare (Merelbeke) met batdetector, de schepen van Leefmilieu, deelnemers aan het project en leden van de Vleermuizenwerkgroep.

Tekst: David Galens, Vleermuizenwerkgroep Oost-Vlaanderen
Kom meet te weten over vleermuizen