Op nachtsafari naar dwaallichtjes

Wat is het verschil tussen glimwormen en vuurvliegjes? 

Het zijn in feite kevertjes uit de familie Lampyridae die erom bekend staan dat ze op basis van een inwendig, eigen biochemisch proces licht kunnen opwekken. Dat doen ze enerzijds om predatoren te waarschuwen dat ze een onsmakelijk hapje zijn en het geeft hen ook de mogelijkheid om onbezorgd via deze opvallende lichtsignalen, vurige liefdesboodschappen uit te sturen om zo een geschikte partner te lokken. Glimwormen en vuurvliegjes zijn niet meer dan varianten van dezelfde soortengroep, waarbij de “wormen” vaak vleugelloze vrouwtjes en larven zijn (ja ook deze kunnen opgloeien) en de “vliegjes” gevleugelde én tijdens de vlucht lichtgevende mannetjes van bepaalde soorten zijn.

Evenveel soorten als in de Belgische driekleur

In België, kennen we drie heel verschillende soorten. Het meest algemeen is de grote glimworm (Lampyris noctiluca), waarvan de mannetjes niét glimmen tijdens de vlucht -en dus betrekkelijk onopvallend zijn-,  maar waarvan de bruinige rupsachtige vrouwtjes laag hangend in de vegetatie of op het bladstrooisel sterk opvallen met een geelgroen schijnsel vanuit de twee voorlaatste buiksegmenten.
Veel minder bekend is de kortschildglimworm (Phosphaenus hemipterus), die op het eerste zicht sterk lijkt op een kleine zwarte kortschildkever met lange voelsprieten en die een dagactieve soort is die eerder geursignalen (feromonen) gebruikt dan lichtsignalen in de voortplanting. Het is verder een uitzonderlijke soort omdat de larven zich voeden met regenwormen in plaats van slakken (nota: adulte glimwormen eten niet) en omdat het de enige soort is waar mannetjes niet vliegen door te sterk verkorte vleugels en dekschilden. Ze wordt vaak gezien langs muren en paden in tuinen en parken.
De derde soort is in Vlaanderen redelijk zeldzaam, maar tezelfdertijd erg opvallend en enorm tot de verbeelding sprekend. Het betreft de kleine glimworm (Lamprohiza splendidula), in de volksmond beter bekend als het “vuurvliegje” en de enige soort in onze streken waarvan de mannetjes gloeiend rondvliegen. Ze zijn te zien in juni en begin juli vanaf ca. 22u30 tot hooguit 23u30. Er op tijd bij zijn, is dus de boodschap! Kleine glimwormvrouwtjes zijn onmiskenbaar met hun ivoor-witte madeachtige lichaampjes die naast lichtgevende buiksegmenten een variabel aantal lichtgevende punten vertonen op de lichaamszijden.

Doe mee met de glimwormenfotowedstrijd op waarnemingen.be

Ieder jaar krijgen we alsmaar mooiere foto’s te zien op waarnemingen.be van deze fonkelende nachtdiertjes. De foto’s met lange sluitertijd tonen ons geelgroene slingerende glimsporen van horden vuurvliegjes. Of glimwormvrouwtjes die aan grashalmen met opgericht achterlijf de maan groeten met hun mysterieuze gloei. En wie spot een onopvallende doch fotogenieke kortschildglimworm?

We dagen jullie uit om zelf de tuin en de natuur in te trekken en jouw allerbeste glimwormenfoto’s (en waarnemingen) met ons te delen. Bedoeling is om eigen foto’s te plaatsen en van het veldseizoen 2020. Mochten er erg artistieke foto’s tussen zitten die soortdeterminatie enigszins kunnen bemoeilijken - graag ook dan een herkenbare foto bijvoegen van hetzelfde specimen zodat de soortencoördinator correct kan valideren op soortnaam.

Een jury kiest één winnaar uit. Deze krijgt naast een eervolle online vermelding op de website en Facebookpagina van de Glimwormenwerkgroep Natuurpunt een originele attentie thuis toegestuurd.

Tekst: Raphaël De Cock (Glimwormenwerkgroep Natuurpunt)