Nieuwjaarsvuurwerk geen pretje voor vogels

De nieuwjaarsnacht ligt achter ons en er is weer vrolijk op los geknald. Niet alleen champagnekurken vlogen de lucht in, maar ook heel wat vuurwerk, ondanks het verbod in verschillende steden en gemeenten. Elk jaar zijn er de verhalen van de verschrikte huisdieren en paarden in de wei, maar ook onze ‘wilde’ natuur heeft last van de knallers. Zo tonen radarbeelden dat vogels verschrikt opvliegen om middernacht. 

Weerradars, die doorgaans regen detecteren, stellen vast dat om middernacht (van oud naar nieuw) massaal veel vogels op de radar opduiken. Op onderstaande beelden zie je een animatie van de radarbeelden van Jabbeke (KMI) net vóór en net ná de jaarwisseling. Het signaal veroorzaakt door de opvliegende vogels rond 0u00 is duidelijk.
De beelden die je hier ziet, zijn niet dezelfde als die die gebruikt worden voor het weerbericht of in de KMI-app. Onderstaande beelden zijn ongefilterde, “ruwe” radargegevens waar je de vogelsignalen op kan zien. Op de radarbeelden zijn ook nog andere verstorende elementen te zien, zoals hoge gebouwen, hoogspanningslijnen of de offshore windturbineparken in de Noordzee (de rode vlek bovenaan in beeld). 

Afbeelding

Deze animatie van radarbeelden in Jabbeke (KMI) toont verhoogde activiteit rond middernacht.

Risico’s
Gebieden die duidelijk zichtbaar zijn op de radar: de Voorhaven van Zeebrugge, Het Zwin, het waterspaarbekken van Woumen en de IJzervallei en de Oostkustpolders. Het gaat om belangrijke (water)vogelgebieden waar grote groepen vogels, zoals ganzen en meeuwen, samen slapen. Door de luide knallen van het vuurwerk vliegen ze in blinde paniek op en lopen daarbij een verhoogd risico om tegen hoogspanningsleidingen en windmolens aan te vliegen. 
Bovendien vraagt dit heel wat energie van de vogels die tijdens de winter enkel zullen vliegen als ze voedsel nodig hebben. Ze verliezen hierdoor dus heel wat kostbare energie. 

Nederland
In Nederland, waar doorgaans nog meer vuurwerk afgestoken wordt dan hier, is het effect nog veel groter. Dat kan je zien op de radarbeelden van Herwijnen, vlakbij het watervogelgebied de Biesbosch. Een onderzoeksgroep aan de universiteit van Amsterdam publiceerde enkele jaren geleden een gedetailleerde studie van het fenomeen.

Afbeelding

In Nederland is het effect nog groter, dit zijn beelden van de radar in Herwijnen (KNMI Nederland).

Oproep
Natuurpunt wil dan ook graag een oproep doen aan alle burgemeesters om vuurwerk enkel nog toe te laten op een beperkt aantal locaties in woongebieden. Er zouden best vuurwerkvrije zones komen in de buurt van natuurgebieden en in de omgeving van vogelrichtlijngebieden. Misschien kunnen we 2020 gebruiken om hier werk van te maken, zodat 2021 alvast een rustige nieuwjaarsnacht oplevert.

Afbeelding

Ook de radarbeelden uit Helchteren (VMM) tonen verhoogde activiteit rond middernacht.

Afbeelding

Dit zijn beelden van de radar in Zaventem (Skeyes).

tekst: Natalie Sterckx (Natuurpunt) & Maarten Reyniers (KMI) 

Beeld: KMI (radar Jabbeke), VMM (radar Helchteren), Skeyes (radar Zaventem), KNMI (radar Herwijnen) - animaties door Maarten Reyniers (KMI)