LIFE Multi Peat: Veenherstel als deel van de klimaatoplossing

Een veengebied is eigenlijk een gebied waar duizenden jaren geleden heel veel CO2 is opgeslagen in de grond. Maar veel veengebieden in Europa zijn aan het verdrogen en stoten daardoor net CO2 uít. Om dit tegen te gaan moeten we het veen herstellen en ervoor zorgen dat het voldoende nat blijft. Voor het project LIFE Multi Peat werken 5 landen (België, Duitsland, Ierland, Nederland en Polen) samen in een Europees veenherstelproject. Naast veenherstel is er ook extra aandacht voor  monitoring, beleid en starten we voor het eerst met paludicultuur in België als klimaatrobuuste landbouw.

LIFE Multi Peat

Het LIFE Multi Peat project is het eerste LIFE Climate project van Natuurpunt. In tegenstelling tot de andere LIFE-projecten ligt de focus hier niet op biodiversiteit, maar helemaal op het klimaat en hoe klimaatverandering tegen te gaan.

Het doel van dit project is drievoudig:

• We herstellen bijna 700 ha veengebied in Europa.
• We zetten in op beleid, met het maken van een Europese beleidstoolkit waarin alles rond veenprojecten en veenbeleid verzameld wordt. Uiteindelijk werken we richting het ontwikkelen van een carbon credit voor veengebieden.
• We doen onderzoek naar het effect van veenherstel, zo monitoren we de vegetatie, de temperatuur, het grondwaterniveau, het weer, de bodemvochtigheid en de broeikasgassen zoals CO2 en methaan.

Naast deze 3 luiken starten we in België ook met een eerste echt paludicultuur pilootproject.

Veenherstel

Veen is eigenlijk een soort grond, waarin de plantendeeltjes maar halfverteerd zijn. Hierdoor wordt de koolstof die in die planten zat, opgeslagen in de bodem en komt het niet in de atmosfeer terecht. Maar als het veen uitdroogt, komt al die CO2 in onze atmosfeer terecht. Door het te herstellen, kunnen we dit voorkomen en kunnen we uiteindelijk zelfs opnieuw koolstof uit de lucht halen. Om dit te verwezenlijken moet het veen nat staan. Hiervoor brengen we de waterstand terug tot 10cm onder het maaiveld door lokale greppels en grachten te dempen. We activeren zo ook opnieuw de sponswerking van het veen. Het veen kan opnieuw water bufferen en zomerdroogte tegen gaan, maar ook overstromingen voorkomen doordat het veen in de bodem het water opslorpt zoals een spons . Naast waterbuffering en koolstofopslag heeft veen nog veel meer nuttige functies zoals bescherming tegen erosie, waterzuivering, bodemvorming, biodiversiteit en nutriëntencyclus.

Afbeelding

Figuur 1: CO2 opname is groter in nattere gebieden (Purre et.al., 2019)

Projectgebied

Binnen LIFE Multi Peat gaan we aan de slag in de Vallei van de Grote Beek (Beringen, Ham en Leopoldsburg). Hier zullen we 130 hectare hydrologisch herstellen. Hiermee zorgen we ervoor dat er jaarlijks 1000 ton CO2 minder in de atmosfeer terechtkomt en wordt vastgehouden in de bodem. Dit is te vergelijken met een uitstoot van 1000 nieuwe wagens die elk 10.000 kilometer rijden. Daarnaast kan het veenpakket in dit gebied ruim 1 miljoen kubieke meter water bufferen. Dat zijn meer dan 2000 olympische zwembaden of 50 grote bufferbekkens.

Afbeelding

Figuur 2: Door het dempen van deze grachten brengen we de sponswerking en het waterbufferend vermogen van veen terug op gang (Foto Cyr Mestdagh)

Paludicultuur

Paludicultuur of natte landbouw is een manier van klimaatadaptieve, en -robuuste landbouw. Hiervoor worden alternatieve gewassen geteeld zoals, wilg, riet en lisdodde op natte gronden. Op die manier beschermen we het veen in de grond én kan er aan landbouw gedaan worden. De oogst kan gebruikt worden als vezels voor isolatiemateriaal of voor nog heel veel andere zaken.

Binnen Life Multi Peat gaat Natuurpunt voor het eerste echte paludicultuur opstarten in België in samenwerking met een lokale landbouwer. Zo reiken we de hand naar boeren om aan klimaatrobuuste landbouw te doen en kunnen natuur en landbouw samen werken aan de klimaatoplossing. Hier specifiek zal een wilgenbufferstrook aangelegd worden op de grens met natuur en landbouw. Deze wilgen zullen zowel voordelen hebben voor natuur als voor landbouw door hun bufferende werking, tegengaan van erosie, aantrekken van bestuivers en voor de landbouwer natuurlijk ook de opbrengst van de oogst.

Afbeelding

Figuur 3: Paludicultuur met veenmos in een koolstofboerderij in Engeland (Foto: Lancashire Wildlife Trust)

Met dit project is Natuurpunt een voortrekker in het herstel van veengebieden. Beschadigde veengebieden zijn een belangrijke bron van broeikasgasemissies, verantwoordelijk voor bijna 5% van de wereldwijde CO2-emissies. Enkel herstel van veengebieden kan ons op het pad richting netto klimaatneutraliteit zetten. 

Tekst: Cyr Mestdagh (medewerker LIFE Multi Peat)

https://www.natuurpunt.be/pagina/inleiding-life-multi-peat

https://webgate.ec.europa.eu/life/publicWebsite/project/details/5563