Kaspische Buidelmees voor het eerst op bezoek in West-Europa

Een overwinterend groepje van een tiental Buidelmezen lokte de hele winter vogelkijkers en fotografen naar Wondelgem, vlak bij Gent. In maart ruiden enkele van de Buidelmezen en verscheen hun zomerkleed. En plots ontmaskerde de Kaspische Buidelmees zich. Een primeur voor West-Europa. Sindsdien krijgen de Wondelgemse Buidelmezen internationale belangstelling.

De Buidelmees komt verspreid voor: van Portugal tot in Zuid-Scandinavië en Rusland, en langs de Middellandse Zeekust tot in Egypte. Oostelijk loopt het verspreidingsgebied verder door tot in China. Europese Buidelmezen overwinteren meestal in Zuid- en Zuidoost-Europa, maar ook in België wordt nu en dan eens overwinterd. Dat was deze winter het geval in de Lange Velden in Wondelgem bij Gent. Niet zo uitzonderlijk dus op het eerste zicht. Maar de Buidelmees kent verschillende ondersoorten en minstens eentje uit de groep bleek een Kaspische Buidelmees te zijn, een bijzondere gast uit het oosten.

Sommige van die vogels zijn redelijk gemakkelijk van onze gewone Buidelmees te onderscheiden aan de hand van de bruiner getinte delen op de kop. Meestal is alleen het kruintje bruin maar in sommige gevallen is de hele kop kastanjebruin. Dat is een groot verschil met de gewone Buidelmees, die een bleekgrijze kop heeft met een breed, zwart bandietenmasker.

Determinatie snel beklonken dus? Toch niet. Vaak zien Kaspische Buidelmezen er identiek hetzelfde uit als onze gewone Buidelmees, de verschillen in verenkleed zijn subtiel en behoorlijk variabel. Alleen de typisch getekende vogels, dus met bruine partijen op de kop, zijn in het veld herkenbaar. Naast de bruine kruin ziet de Wondelgemse vogel er door de donkere mantel en het witte vleugelpaneel veel markanter getekend uit. Maar doorslaggevend was de koptekening. Toch kunnen we zelfs bij dergelijke vogels niet helemaal uitsluiten dat het om een vogel gaat uit de overlappingszone, dus uit het gebied waar de ene ondersoort overloopt in de andere. Vast staat wel dat deze Buidelmees een erg oostelijke oorsprong kent. Het verspreidingsgebied van de Kaspische Buidelmees ligt grosso modo tussen de Kaspische Zee, Noordwest Kazachstan, de Volgavallei, de Oeralvallei en de Oostelijke Kaukasus. Aangezien Buidelmezen erg sociaal zijn en graag in vaste groepjes rondtrekken, zou het zelfs kunnen dat meerdere exemplaren uit het Wondelgemse groepje echte Kaspische Buidelmezen waren, maar dan zonder de kenmerkende bruine koptekening.

Primeur

Het lijkt alvast de eerste keer dat er zo’n Kaspische Buidelmees opdaagt in West-Europa. Een eerdere melding van een Kroonbuidelmees, een nog oostelijkere ondersoort van de Buidelmees, in 1988 in Oostenrijk, bleek achteraf niet te kloppen. De waarneming van de Kaspische Buidelmees is dus erg bijzonder.

Enkele dagen geleden werd al duidelijk dat het begon te kriebelen bij de Wondelgemse Buidelmezen en dat ze hun winterverblijf snel zouden verlaten. Dat gebeurde dan ook op dinsdag 7 april. De kans op een live ontmoeting met een Kaspische Buidelmees wordt daarmee terug heel wat minder waarschijnlijk.

Tekst: Gerald Driessens, Natuurpunt Studie
Foto:  Herman Blockx