Gezoem in de duinen: de bijenfauna van het natuurgebied Ter Yde

Het onderzoek gebeurde in het kader van het SAPOLL-project, dat in april 2020 afliep. Er waren van de kustduinen nog maar relatief weinig verspreidingsgegevens van wilde bijen gekend. Toch kan je er bijzondere soorten verwachten,  aangezien er heel wat zandige, warme ecotopen aanwezig zijn. Door toeristische druk, ruimtelijke versnippering en verstruweling van de duinen was er bovendien dringend nood aan beheeradvies om de bijzondere soorten te kunnen behouden.

Het onderzoek in Ter Yde werd in 2019 uitgevoerd, met vijf terreinbezoeken tussen april en augustus. Dit omdat verschillende bijensoorten slechts een bepaalde periode in het jaar vliegen, bijvoorbeeld enkel in het vroege voorjaar, of enkel in de late zomer. Om een zo goed mogelijk beeld te hebben van de bijenfauna, is het dus nodig om op verschillende tijdstippen te inventariseren.

Hoewel in Ter Yde zelf al vrij veel losse waarnemingen van bijen gekend waren, met in totaal 63 verschillende gekende bijensoorten, werden er maar liefst 24 soorten ontdekt die nog nooit eerder in dit gebied waargenomen werden. Dat brengt het totale soortenaantal op 87. Een mooi aantal: ter vergelijking, de Westhoek, het absolute topgebied in de kustduinen, bevat 92 gekende soorten, terwijl de Duinbossen van De Haan, aan de Middenkust, er 53 heeft.

Onder deze 87 soorten zijn er verschillende zeldzame en bedreigde bijen. Op de recent gepubliceerde Rode Lijst staan 17 van deze soorten minstens als ‘gevoelig’ aangeduid. Hiervan waren er 5 in de categorie ‘kwetsbaar’ en twee soorten in de categorieën ‘bedreigd’ en ‘ernstig bedreigd’. In deze laatste categorie ging het om de kustbehangersbij, een soort die in het binnenland volledig uitgestorven is , maar aan de kust nog lokaal, en meestal in zeer lage aantallen, voorkomt, en haar broedparasiet, de nog zeldzamere grote kegelbij. Andere noemenswaardige soorten waren de viltige groefbij, een soort die open zandgrond nodig heeft en buiten de Westkust vrijwel alleen nog op de Kalmthoutse heide voorkomt. Ook de gouden slakkenhuisbij is een zeldzaamheid. Ze dankt haar naam aan de bijzondere levenswijze: het vrouwtje gebruikt lege slakkenhuisjes om haar nest te bouwen! Ook de slakkenhuistubebij, een recente nieuwkomer voor ons land, werd hier gevangen.

Het onderzoek was echter meer dan een pure inventarisatie. Er werd ook beheeradvies gegeven om de bijenfauna te stimuleren. In de duinen bleek verstruweling, met name door duindoorn, een grote bedreiging. Daarom werd geadviseerd om opkomend duindoornstruweel in te tomen om te voorkomen dat meer open habitat dichtgroeit. Zeker de open stuifzandgebieden zijn van belang voor bijensoorten die enkel hier hun nest kunnen bouwen. In het naburige Hannecartbos is het dan weer van belang om de verruigde bosranden in extensief maaibeheer te nemen, om zo voor een meer bloemrijke overgang tussen bos en grasland te gaan in de bosrand.

Het hele rapport over de inventarisatie van wilde bijen in Ter Yde kan je hier lezen.

Tekst: Willem Proesmans en Jorg Lambrechts, Natuurpunt Studie

Bijen staan deze week in de schijnwerpers: van 31 mei tot 7 juni loopt de Week van de Bij.