En de 50 miljoenste waarneming is …

Op de populaire natuurwebsite Waarnemingen.be werd zopas de 50 miljoenste waarneming ingevoerd. Het ging om een puntbijvlieg die geobserveerd werd in de Vlaams-Brabantse gemeente Bekkevoort. 

Op 2 augustus 2021 werd in de vallei van de Begijnenbeek in Bekkevoort een puntbijvlieg gevonden door Bart Broos, goed voor de 50 miljoenste waarneming die genoteerd wordt op de website waarnemingen.be. De puntbijvlieg (Eristalis nemorum) is een algemene zweefvlieg die zowat overal in Vlaanderen terug te vinden is. In Waarnemingen.be zijn dan ook zo’n 4500 waarnemingen van deze soort opgenomen. Puntbijvliegen zijn ‘s zomers bijna overal terug te vinden waar je de combinatie vindt van bloeiende schermbloemen en vochtig organisch materiaal. 

Bijzonder is dat de mannetjes van de puntbijvlieg als een helikoptertje boven foeragerende vrouwtjes blijven zweven. Daarbij volgen ze elke beweging van de vrouwtjes binnen een fractie van een seconde! Soms is zo een ‘stapeltje’ van 4 mannetjes boven één enkel vrouwtje te vinden.

Reactie Bart Broos: “Ik ben heel wat jaren enkel geïnteresseerd geweest in vogels. De laatste jaren is dit sterk veranderd. Van hoofd in de lucht, is het ogen op de grond geworden. Elk blad wordt afgezocht op zoek naar wantsen, vliegen… Waarom al deze waarnemingen invoeren? Deze vraag stelt mijn vrouw ook dagelijks. Ik vind het leuk voor mezelf. Mijn waarnemingen situeren zich vooral in Bekkevoort en meer specifiek rond de Hermansheuvel. Het is fascinerend om te registreren hoeveel soorten er in je directe

omgeving leven. Een nieuwe soort op mijn dagelijkse wandeling maakt mijn dag nog steeds goed. Het vastleggen van je waarneming doe je niet enkel voor jezelf. Je hoopt een kleine bijdrage te leveren om onze biodiversiteit vast te leggen en te beschermen.” 

Waarnemingen.be, een succesverhaal

Waarnemingen.be werd in 2008 gelanceerd als een samenwerking tussen Natuurpunt Studie en de Nederlandse Stichting Natuurinformatie, dat later opging in Stichting Observation International. De website kende meteen een groot succes onder natuurwaarnemers en wetenschappers. Al in het tweede jaar kwamen er meer dan één miljoen waarnemingen per jaar binnen, en dat aantal nam elk jaar verder toe.

Figuur 1: Aantal ingevoerde waarnemingen per jaar in de database van waarnemingen.be sinds de lancering in 2008. (X-as: Jaartal. Y-as: Aantal waarnemingen) Voor 2021 is het aantal waarnemingen die voorlopig ingevoerd zijn weergegeven in het donkergroen en het aantal te verwachten waarnemingen voor de rest van het jaar aangevuld in het lichtgroen.

In 2013 kon de 10 miljoenste waarneming worden opgetekend in de databank, in 2017 de 25 miljoenste en in juni 2020 werd de 40 miljoenste waarneming ingevoerd. Een dik jaar later wordt nu de kaap van de 50 miljoen waarnemingen overschreden. Al 95.000 Belgen meldden via de website hun natuurwaarnemingen.

10 miljoen waarnemingen op 1 jaar, die komen er niet zomaar

Waarnemingen.be is de meest omvangrijke en gebruiksvriendelijke online natuurdatabank van het land. Via de website en via de gekoppelde apps Obsmapp en iObs kan je waarnemingen in het grootste detail noteren. Je kan er aantal, levensstadium, geslacht, opmerkingen en foto’s toevoegen. Een uitgebreid digitaal notitieboekje dus, met als grote voordeel dat je alles online kan opzoeken én dat alle informatie samengebracht wordt in interactieve kaarten, grafieken en overzichten die publiek raadpleegbaar zijn.

In 2020 kwam daar ook de app ObsIdentify bij. Deze laagdrempelige app is opgebouwd rond beeldherkenning, waardoor het op naam brengen van soorten nu voor iedereen kinderspel is geworden. In de versie 2.0 die in 2021 in de app stores kwam, zitten ook spel-elementen zoals badges en challenges, waardoor mensen nog meer worden gestimuleerd om te blijven waarnemen.

De app zorgde dan ook voor een spectaculaire toename in het aantal waarnemers en waarnemingen. Ook de toegenomen tijd en interesse voor natuur door de coronamaatregelen verklaart voor een deel de sterke stijging in 2020 en 2021.

Samen brachten meer dan 95.000 mensen dus al 50 miljoen recente waarnemingen van bijna 24.000 soorten bij elkaar, ondersteund door 11 miljoen bewijsfoto’s!

Waarnemingen met waarde

Samen vormen al deze natuurwaarnemingen een schat aan informatie. De website wordt niet alleen door natuurliefhebbers geraadpleegd, maar ook gebruikt door beleidsmakers en wetenschappers. In 2020 alleen werden de gegevens gebruikt voor 78 artikels en 36 rapporten. Na verificatie worden de meeste waarnemingen ook gepubliceerd als open data op het wereldwijde platform GBIF.org. Internationaal werden die intussen al geciteerd in 287 internationale wetenschappelijke publicaties.

Het is natuurlijk belangrijk dat de waarnemingen ook correct zijn. Daarom worden de waarnemingen ook grondig nagekeken. Gedeeltelijk gebeurt dit door computeralgoritmes, maar voor een groot deel ook door een team van intussen meer dan 150 vrijwillige validatoren. Dit zijn soortenkenners die de waarnemingen beoordelen op correctheid en waar nodig een vraag stellen of aanpassing voorstellen. Op die manier krijgt de data een grondige kwaliteitscontrole. De interactie tussen waarnemers en validatoren zorgt er ook voor dat Waarnemingen.be een interactieve leergemeenschap is, waar mensen hun kennis over natuur permanent kunnen vergroten.

tekst: Wouter Vanreusel, Karin Gielen, Ward Tamsyn, Marc Herremans (Natuurpunt Studie)