Blauw weeskind in ongeziene aantallen gemeld

Weeskinderen zijn grote nachtvlinders die behoren tot de familie van de spinneruilen. Ze hebben als gemeenschappelijk kenmerk dat de voorvleugels weinig opvallend grijs of bruin zijn, terwijl de achtervleugels opvallende kleuren vertonen: rood, blauw of geel. De meest algemene soort is het rood weeskind. Daaraan danken weeskinderen hun bizarre Nederlandse naam: het rood weeskind is zo genoemd omwille van de rood-zwarte klederdracht in de negentiende-eeuwse Amsterdamse weeshuizen.

Het blauw weeskind is onmiskenbaar. Het is een forse nachtvlinder, met een spanwijdte van ca. 10 cm. De voorvleugels zijn uitgesproken grijs, terwijl over de nagenoeg zwarte achtervleugels een lichtblauwe band loopt. Het is een soort die vooral in bossen leeft, waar de rupsen eten van ratel- en zwarte populier. 

In België heeft het blauw weeskind van oudsher enkel populaties in Wallonië. Daar is de soort nog steeds relatief wijdverbreid. In historische bronnen vinden we schaarse verwijzingen naar zwervende exemplaren die in Vlaanderen gezien zijn (bijv. in Zichen-Zussen-Bolder in 1962).  In recentere jaren is de soort in Vlaanderen nog steeds uiterst zeldzaam. In 2019 was er voor het eerst een waarneming in West-Vlaanderen. In die provincie is het blauw weeskind de afgelopen weken op vijf plaatsen opgedoken. Ook in het binnenland zijn er een resem meldingen, vooral in de provincie Vlaams-Brabant. In totaal dook deze vlinder al op dertien Vlaamse locaties op, en dat op amper een maand: ongezien! Het zou kunnen dat al dat zwerven leidt tot de vestiging van nieuwe populaties. Dat zien we ook in de buurlanden: in Nederland bevindt zich al een grote populatie in de Noord-Hollandse duinen. Ook in Zuid-Engeland doet de soort het erg goed. In Ierland dook de afgelopen week weer een blauw weeskind op, na honderd jaar afwezigheid. De toename in Vlaamse waarnemingen past dus duidelijk in een bredere trend. 

Hoewel de meeste weeskinderen, in tegenstelling tot veel andere nachtvlinders, vrij slecht op licht afkomen, gebeurden de meeste waarnemingen van blauw weeskind toch op licht. Een andere manier om de soort te zien te krijgen is werken met smeer. Dat is een mengeling van rode wijn en witte suiker (verhouding 1:1) die je op bomen aanbrengt. Vlinders komen na zonsondergang daarvan snoepen.  

Tekst: Wim Veraghtert (Natuurpunt Studie)