Belangrijke aankoop in het Schoterbroek in de Laakvalleien

Op 29 juni ll. ondertekende Natuurpunt een aankoop van 12,2 ha in het Schoterbroek, op de grens van Tessenderlo en Laakdal.

Situering

De pas aangekochte percelen zijn in het blauw omrand op onderstaande luchtfoto.

Het Schoterbroek maakt deel uit van het erkend natuurreservaat de Laakvalleien. Dit reeds meer dan 350 ha groot natuurgebied situeert zich vooral in de valleien van de Grote en Kleine Laak.

Voor de vallei van de Grote Laak is dit vanaf de grens met Tessenderlo tot aan het Zammelsbroek en voor de vallei van de Kleine Laak vanaf de Biezenhoed in Meerhout tot aan de monding in de Grote Laak in het Trichelbroek.

Het Schoterbroek, gelegen op het grondgebied van Schoot-Tessenderlo situeert zich op de linkeroever van de Grote Laak, stroomopwaarts van het Makelbroek te Veerle en aan de overkant van het deelgebied Kerkebos in Vorst op de rechteroever. Het Schoterbroek is natuurgebied volgens het gewestplan.

Aankoopgeschiedenis

Bij de oprichting van het natuurreservaat De Laakvalleien moest een aankoopperimeter worden ingesteld. Natuur en valleien stoppen natuurlijk niet aan de gemeentegrenzen, waardoor een deel van het projectgebied ook buiten Laakdal kwam te liggen. Zeg maar, net aan de overkant. Zo werden in het Schoterbroek de eerste aankopen door Natuurpunt reeds gedaan in 2010 en beheerden we tot voor kort hier al 6 ha.

Met deze recente aankoop is dus de oppervlakte van dit deelgebied verdrievoudigd. Voor de vorige eigendommen werd in 2019 reeds een beheerplan opgemaakt en de percelen als natuurreservaat erkend. Voor de pas aangekochte percelen zal in de toekomst ook een erkenningsdossier worden ingediend.

Natuurwaarde

Samen met het Makelbroek en het Kerkebos klasseert de biologische waarderingskaart de percelen van biologisch waardevol tot zeer waardevol.

Vochtige wilgenstruwelen wisselen af met elzenbroekbossen, moerasspirearuigten, hooilanden, open waterpartijen en ondoordringbare moerassen. Verder zijn er enkele populierenaanplanten en zomereikenbossen. In de bossen en moerassen vinden we een mooie voorjaarsflora met veel dotterbloem, waterviolier, speenkruid en bosanemoon. Ook de koningsvaren komt er voor en zelfs de grote boterbloem is aangetroffen. Boven de vijvers flits geregeld de ijsvogel en verblijven allerlei andere watervogels.

Buizerd, torenvalk, sperwer, havik en wespendief heersen in het luchtruim en brengen in het gebied hun jongen groot. Langs de Grote Laak huist ook de bever.

Centraal in de recente aankoop ligt een duidelijk hoger gelegen gebied. Het gaat om een historische gemeentelijke stortplaats van vorige eeuw. Deze stortplaats is bij de sluiting met aarde afgedekt en met inheemse bomen aangeplant of van nature verbost. Mogelijk is er hier in het verleden kalkrijk bouwafval aangevoerd, getuige de aanwezigheid van planten als daslook en gevlekte aronskelk. Uitzonderlijk in dit opzicht is zeker ook de aanwezigheid van een enorme populatie wijngaardslakken, uniek in de Kempen.

Een grote troef voor het gebied is de veenbodem. Op een aantal plaatsen is deze veengrond verstoord door vergraving, zo zijn er meer dan 40 vijvers en poelen ontstaan. Het is belangrijk om dit veengebied te herstellen en te bewaren vanwege de mooie kansen voor biodiversiteit. En ook omdat veen een grote waarde heeft als hulpmiddel tegen de klimaatopwarming door de opslag van CO2. Dit alles op voorwaarde dat de veenlaag in natte toestand behouden blijft.

Beheer

Op de huidig aangekochte percelen zijn gelukkig niet veel menselijke constructies meer aanwezig. Maar in de omgeving bevinden zich nog heel wat illegale weekendvijvers en huisjes. Hopelijk kunnen deze op (langere) termijn uitdoven. Hierbij zal vooral het herstel van de waterhuishouding heel belangrijk zijn zoals de herinrichting van vijveroevers en openhouden van waterpartijen. In de heel nabije toekomst zullen ook de vervuilde Grote Laak en zijn oevers gesaneerd worden met daarna veel meer aandacht voor waterberging. De Grote Laak is het in het gebied in de jaren 50 rechtgetrokken (toen de oplossing voor wateroverlast). Bij de huidige inrichting zullen de vroegere meanders opnieuw worden aangesloten.

In het gebied komen spijtig genoeg ook heel wat invasieve exoten voor. Japanse duizendknoop en bamboe zijn op sommige plaatsen een echte plaag. Deze soorten onder controle krijgen zal voor het beheerteam een hele uitdaging zijn. 

De Canadese populierenbossen zullen ook op termijn gekapt worden en omgevormd worden  naar een robuust inheems gemengd loofbos met structuurrijke bosranden.

Hulp

Mensen die zich geroepen voelen om te helpen bij het beheer van de Laakvalleien, met hierbij het Schoterbroek in ’t bijzonder, zijn van harte welkom. Zij kunnen hiervoor contact opnemen met Vic Van Dyck op vic.vandyck@gmail.com of op 0497 313392. 

De aankoopsom voor dit deel van het Schoterbroek was 164.592 euro. De restfinanciering, waarvan verwacht wordt dat ze door de natuurpuntafdeling Laakdal moet worden bijgepast, wordt geschat op ongeveer 23.000 euro. Alle financiële steun is ook hiervoor meer dan welkom op BE56 2930 2120 7588 met de vermelding: “Gift voor de Laakvalleien projecr nr 7738”.  Hartelijk dank bij voorbaat.  

Gemeente Tessenderlo helpt

De gemeente Tessenderlo heeft ondertussen bevestigd voor deze aankoop een subsidie van 10.000 euro toe te kennen. Zij hebben ook beloofd om te helpen bij het afhalen van natuurvreemd materiaal dat door onze vrijwilligers op het terrein zal worden afgebroken en verzameld. Ondertussen werd door ons reeds een omheining verwijderd en andere rommel opgeslagen. Dit materiaal werd al door de gemeentediensten opgehaald. Wij zijn met beide acties natuurlijk enorm blij en dankbaar. Moge dit het begin zijn van een verdere mooie samenwerking ten bate van de natuur in de Laakvalleien over de gemeentegrenzen heen.

Vic Van Dyck, Herman Berghmans.

Foto’s: Paul Helsen.