40 miljoen waarnemingen: een hartslagmonitor voor de natuur

Via www.waarnemingen.be voeren duizenden waarnemers uit het hele land dagelijks hun waarnemingen van fauna en flora in, met als doel onze natuur beter te begrijpen en een vinger aan de pols te houden van de soorten die erin leven. Onlangs gaf An de Wilde uit Olen de 40 miljoenste waarneming door: een gewone worteluil.

Sinds het ontstaan in 2008, blijft het aantal natuurwaarnemingen op deze online natuurdatabank groeien: in 2019 werd voor het eerst de kaap van 5 miljoen waarnemingen op een jaar tijd overschreden, en momenteel staan we alweer op 3 miljoen waarnemingen. Met miljoenen waarnemingen, meer dan 50.000 gebruikers en meer dan 7 miljoen foto’s is waarnemingen.be als een hartslagmonitor voor onze natuur. Het leert ons hoe onze biodiversiteit evolueert, en ondersteunt natuurbeleid om achteruitgang in de kiem te smoren.

40.000.000ste waarneming
An de Wilde mocht de 40.000.000ste waarneming optekenen. Zij gaf een gewone worteluil (Agrotis exclamationis) in die ze vond  in haar tuin in Olen. Alleen al via de statistieken over deze soort op waarnemingen.be leer je een hoop over deze soort: zo is het duidelijk dat het een nachtvlinder van de warmere maanden is, die meestal gezien wordt tussen mei en juli. Dat de soort algemeen verspreid is, blijkt uit het feit dat er in 2019 zo’n 15.000 werden waargenomen, verspreid over 295 Belgische gemeenten. Tussen 2012 en 2017 zijn er plots veel minder waargenomen en dat verbaasde  de specialisten wel ... Ondertussen lijkt de soort zich weer hersteld te hebben. Of de gewone worteluil ook bij jou in de buurt voortkomt, is makkelijk te zien via de ingebouwde verspreidingskaart.

Redenen om waarnemingen in te geven
An de Wilde begon met waarnemingen invoeren doordat ze deel uitmaakt van het nachtvlindermeetnet, een extra hartslagmonitor speciaal voor nachtvlinders zeg maar. Ze geeft de  nachtvlinders die ze in haar tuin aantreft in, en ze houdt ook  gegevens bij voor twee telroutes voor dagvlinders in nabijgelegen natuurgebieden. Daarnaast gebruikt ze waarnemingen.be ook om zelf dingen bij te leren: welke planten staan er in deze tijd al in bloei? Zijn bepaalde vlindersoorten al gezien deze tijd van het jaar of moet ik nog wat geduld hebben? Maar het fijnste vindt An om zelf nachtvlinders te identificeren, en er achter te komen welk leven zich allemaal verschuilt in haar tuin. Het hoogtepunt van haar onderzoeksactiviteiten was het ontdekken van een bruine prachtuil (Dysgonia algira) in haar tuin, ook een nachtvlinder. Daarmee lokte ze  niet alleen nachtvlinders, maar ook nachtvlinderfanaten naar haar tuin: veel geïnteresseerden kwamen bij haar een kijkje nemen!

Afbeelding

Door nachtvlinders in tuinen te tellen kunnen we de verschillen in talrijkheid voor elke soort van jaar tot jaar opvolgen. Hier zien we de evolutie van de gewone worteluil van 2009 tot 2019 (figuur: Nachtvlindermeetnet Natuurpunt Studie).

We wensen An een dikke proficiat met het ingeven van de 40 miljoenste waarneming, dat er nog vele mogen volgen! Ook een eervolle vermelding voor Tim Vochten. Hij  heeft op eigen houtje al meer dan 1 miljoen waarnemingen in België verzameld en ingevoerd, en ons zo een schat aan informatie bezorgd!

Tot slot nog een tip om zonder veel moeite zeer waardevolle gegevens door te geven: onze mobiele app (ObsMapp voor Android, iObs voor Apple) kan je als een notitieboekje gebruiken in het veld: met alleen je smartphone in de hand kun je zo waarnemingen zeer gemakkelijk en gedetailleerd invoeren en uploaden. 

De meer ervaren waarnemer kan, waar mogelijk, ook gebruik maken van streeplijsten of puntentellingen, die geven meer inzicht in de verspreiding en de aantallen van alle aanwezige soorten, ook de algemenere. Beperk je dus niet tot die zeldzame paddenstoel of vogel! Soorten die nu nog heel gewoon zijn en het invoeren niet waard lijken, zoals een roodborst, akkerdistel of dwergvleermuis, zijn over een aantal jaar misschien helemaal niet zo vanzelfsprekend meer. Wie had er enkele decennia geleden gedacht dat waarnemingen van de ringmus, bunzing of kleine vos nu best bijzonder zouden zijn? Door zoveel mogelijk soorten op te volgen, houden we de vinger aan de pols van onze natuur.

tekst: Merijn van den Bosch (Natuurpunt Studie)