Molenberg

De Molenberg is een 38m hoge heuvel die grotendeels bebost is en waar Natuurpunt op zo'n 1,5 hectare in eigendom aan natuurbeheer doet. Het grootste blok daarvan ligt tussen de zuidelijke en westelijke holle weg.

Op dit perceel, waar op de top van de heuvel ook de Oude Molen staat, heeft de vereniging twee zichtassen opengemaakt; Richting zuiden vanaf de molenruïne is er een hooiland met Brem en struweel van Meidoorn; Zo heb je zicht op Betekom-dorp en de Demervallei. De westelijke zichtas geeft dan weer zijn geheimen prijs van boven in de uitkijktoren. Zo heb je over het lagere hakhoutbos zicht richting Tremelo - Keerbergen en bij helder weer tot in Mechelen; Vanaf 2013 werd het door invasieve exoten overwoekerde bos omgevormd tot een gevarieerd (in soorten en leeftijden) parkbos met open zones. 

Boomsoorten die het hier goed doen zijn Zomereik, Robinea, Esdoorn, Tamme Kastanje, Prunus en na aanplant: Beuk, Haagbeuk, Hazelaar, hondsroos, Meidoorn en Spork. 

Havikskruid, Zandblauwtje, Muurvaren en brem zijn enkele bijzondere planten die je op de Molenberg kan vinden.

Fietsers zijn welkom op de bestaande paden, maar respecteer aub de wandelaars (altijd voorrang) en maak geen nieuwe weggetjes.            

Af en toe gaat er een beheerwerkdag door waar je aan kan deelnemen. Die data vind je op sociale media of je kan je abonneren op de nieuwsbrief van Natuurpunt Begijnendijk (zie contact).

Geschiedenis van de molenruïne

De oude molen van Betekom is een monument met een bijzondere uitstraling. Niet alleen is het één van de oudste molens in de Benelux, het is ook de enige windmolen in diestiaan ijzerzandsteen ter wereld.

De molen werd in de loop van de 16de eeuw gebouwd en fungeerde tot het begin van de 20ste eeuw als graanmolen. Dat de molen een belangrijke economische rol speelde, kan vandaag nog steeds afgeleid worden uit het landschap. Het verkeer van en naar de molen deed immers vier holle wegen in de heuvelflanken ontstaan, die in de vier windrichtingen wijzen.

De molen en Molenberg waren ook strategisch belangrijk. De kale heuveltop en de windmolen boden een vergezicht op de Demervallei en de Zuiderkempen en in tijden van oorlog werden de heuvel en molen dan ook gebruikt als uitkijkpunt door de dorpelingen en passerende soldaten.

In zijn lange geschiedenis liep het gebouw meer dan eens averij op en bleef ook niet gespaard van erger onheil. In juli 1831 brandde de molen af als gevolg van een ongeluk. Enkel de stenen constructie bleef overeind. Wegens zijn economische belang werd hij nadien terug maalvaardig gemaakt. Bij het uitbreken van de eerste wereldoorlog brandde de molen opnieuw volledig uit. Omdat de eigenaar het niet rendabel vond om de molen terug op te bouwen, overleeft hij sindsdien als ruïne.

In 1991 kon een groep sympathisanten een klein perceeltje aankopen met daarop de molenruïne. In 1993 volgde de  bescherming van de ruïne als monument en van de molen en omgeving als dorpsgezicht. Door de jarenlange verloedering verkeerde de ruïne echter in een slechte toestand en drong een grondige aanpak zich op

Na een aftakelingsproces van meer dan 100 jaar en dankzij de inzet van de Molenwerkgroep en Natuurpunt Begijnendijk kon in het najaar van 2021 met de consolidatie van de molenromp gestart worden. In het voorjaar van 2022 werden een trap, uitkijkplatform en dak aan de molen toegevoegd volgens ontwerp van Thierry Lagrange van ALT architectuur.

De houten trap in Franse eik is een kunstwerk op zichzelf. Het is een dubbele helix met 45 treden die toelaat dat mensen die naar boven gaan niet gehinderd worden door zij die naar beneden komen. De indrukwekkende trap refereert naar het historische binnenwerk van de molen dat samen met de molenkap bevestigd was aan een centrale as die in de richting van de wind kon gedraaid worden. Via de trap kan de bezoeker kennis maken met de binnenzijde van het monument. Het uitkijkplatform geeft een mooi uitzicht op de groene omgeving rond de molen en twee zichtassen bieden een verdere blik op Betekom, de Demervallei en het buurdorp Baal. Het houten dak behoedt het platform en de trap tegen regen en is van groot belang om de ruïne te beschermen tegen verdere erosie.

Door de werken kon de aftakeling van dit fraaie monument gestopt worden en heeft de oude molen van Betekom opnieuw een mooie toekomst. Ook op toeristisch vlak biedt de geconsolideerde ruïne heel wat potentieel.