Heiberg

Het kasteelpark de Heiberg ligt op de gelijknamige Heiberg in Kessel-Lo. Slechts weinig inwoners van het Leuvense kennen dit 'vergeten' kasteeldomein. Nochtans is de Heiberg een openbaar park. Het ligt aan de kruising van de Heideberg en de Koetsweg. Het ligt aan de kruising van de Heideberg en de Koetsweg. Het kasteelpark Heiberg is een waardevol relictgebied voor soortenrijke graslanden. Het ligt op één van de kenmerkende Diestiaan- heuvels van het Hageland, waarvan de Kesselberg in Leuven het meest bekend is.

Reeds bij het betreden van het park steekt het kasteeltje met zijn geel geverfde muren fel af boven het groene hellingsgrasland. Het kasteel werd in 1871 gebouwd door Josephus Van Overstraeten en werd in 1901 overgelaten aan Emiel en Bertha Staes-Van Overstraeten. In 1906 kwam het goed in bezit van Camille Lafosse, die het herhaaldelijk verbouwde tot het in 1923 nagenoeg zijn huidige vorm kreeg.

De oorspronkelijk beboste hellingen van de Diestiaanheuvels werden in de loop van de geschiedenis al snel ontbost. Hout was geliefd voor de bouw van onder andere huizen en schepen. In onze streek was het ook een belangrijke brandstof voor veldovens, die gebruikt werden om stenen te bakken (leemontginning). Gelegen tegen de flank van zo een Diestiaanheuvel blijkt het bijhorende grasland even oud of ouder te zijn dan het historische kasteel. We spreken hier dan over een ouderdom van minstens 135 jaar. Dergelijke graslanden hebben vaak een hoge botanische waarde door het uitblijven van bemesting en herbicidengebruik. Eveneens belangrijk is een continu beheer van maaien en afvoeren en het ruimen van gevallen bladeren nog voor de winter.

Diverse plantengemeenschappen presenteren zich in de grasmat. Soorten als Borstelgras, Tandjesgras, Mannetjesereprijs, Liggend walstro, Tormentil en Struikheide wijzen naar een goed ontwikkeld heischraal grasland. Evenals Grasklokje en Knolrus zijn het soorten die achteruit gaan in Vlaanderen en vooral typerend zijn voor de Kempen. Knolboterbloem is kenmerkend voor ongescheurde, oude graslanden op plaatsen waar gedurende tientallen jaren geen verandering van beheer is opgetreden. Ze verdraagt evenals Reukgras slecht bemesting. Opvallend is dat er niet alleen een droge gradiënt is. Het natte gedeelte tekent zich sterk af door een dominantie van Egelboterbloem, Pitrus en Moerasrolklaver. Een voorlopige vegetatieopname brengt ons al tot meer dan 60 plantensoorten.

Verder vinden we in het najaar enkele bijzondere graslandpaddestoelen terug. Enkele groepen, zoals Wasplaten, Aardtongen en Knotszwammen wijzen op een hoge ouderdom en geringe verstoring van deze graslanden. Enkele waargenomen soorten zoals de Gele wasplaat (met uitsterven bedreigd), de Elfenwasplaat, de Slanke aardtong, het Papegaaizwammetje, de Zwartwordende wasplaat en de Gele knotszwam komen alleen voor op zeer zeldzaam geworden, zeer oude tot oude, schrale, ongestoorde graslanden. Deze graslanden worden wel eens de orchideeëngraslanden genoemd omwille van hun hoge natuurwaarde. Het Vuurzwammetje is een indicator van zure, heischrale graslanden. De ‘beste’ plaatsen worden Wasplatengrasland genoemd door hun voorkomen van vijf of meer soorten Wasplaten, zoals die voorkomen op de Koeheide. Ook Heiberg hoort hier bij.

De gradiënten van plantengemeenschappen, de soortenrijkdom van de hogere planten, fungi en mossen en de ouderdom van het terrein maken duidelijk dat het hier om een relictgebiedje gaat met een zeer hoge behoudswaarde. Het grasland geeft ons een indicatie hoe het vroegere heischrale karakter van de streek zou kunnen geweest zijn. Dergelijke biotopen hebben een enorme biologische waarde en zijn moeilijk of niet vervangbaar. Vooral de combinatie van een unieke botanische – en hoge mycologische waarde maken dat we de plicht hebben om dit terrein veilig te stellen naar de volgende generaties toe. Ook de landelijke omgeving met akkers, bossen en enkele mooie vergezichten naar Leuven en Vlierbeek nodigt uit tot een aangename wandeling.